سنگ سیترین چیست؟ نحوه تشخیص سیترین طبیعی و خواص آن

سنگ سیترینسیترین یک نوع کوارتز با طیف رنگی زرد تا نارنجی مایل به قرمز/قهوه ای می باشد. نام این سنگ از زبان فرانسوی citron به معنی لیمویی گرفته شده است. امروزه بیش از 90% سنگهای سیترین فروخته شده در بازار بهسازی شده یا از تغییر رنگ آمیتیست حین حرارت فروخته می شوند. در گذشته تاجران آن را به عنوان “سنگ ثروت” با خود حمل می کردند  و مردم از خواص سنگ سیترین در مشکلات معده و کاهش استرس استفاده می کردند. در این مقاله می آموزیم که: مشخصات سنگ سیترین چیست و به چه رنگهایی وجود دارد؟ انواع تراش این گوهر چگونه است؟ نحوه تشخیص سنگ سیترین اصل از تقلبی چیست و راه های بهسازی و تغییر رنگ آن چگونه است؟ خواص سنگ سیترین چیست و چه کاربردی در سنگ درمانی دارد؟

مشخصات کانی شناسی سیترین چیست

مشخصات سنگ سیترین چیستسیترین (Citrine) گوهری از خانواده مهم کوارتز است و بعد از آمیتیست (کوارتز بنفش)، مهم ترین عضو خانواده کوارتز محسوب می شود. نام Citrine برگرفته از رنگ زرد لیموئی آن به معنی “لیموئی رنگ” است. این کانی پدیده فلورسانس ندارد. سختی سنگ سیترین 7 در مقیاس موس بوده که از خانواده خود به ارث رسیده. فرمول شیمیایی این گوهر، SiO2 است و در طبیعت با شکل کریستالی هگزگونال (تریگونال) یافت می شود اما همیشه به صورت بلوری تنها و مجزا نیست و معمولا در کنار گوهرهای دیگری به دست می آید که برخی از اینها، هم خانواده سیترین هستند (مانند کوارتز بی رنگ و آمیتیست) و برخی دیگر نیز، نمونه های متفاوتی از دیگر گوهرها می باشند. سنگ راف سیترین طبیعی این کانی دوشکستی است و همین خصلت آن، باعث می شود که بتوان به راحتی آن را از شیشه تمیز داد(البته به کمک پولاریسکوپ). این گوهر دارای رنگ خاکه سفید، وزن مخصوص ۲٫۶۶ بوده و ضریب شکست نوری ۱٫۵۴ الی ۱٫۵۵ میباشد. سنگ سیترین بسیار شکننده است، کلیواژ نداشته و فرم شکستگی آن صدفی شکل است.

رنگ سنگ سیترین

رنگ سنگ سیترینسنگ سیترین در بازه رنگی زرد تا نارنجی و زرد تا نارنجی مایل به قهوه ای یافت می شود و هرکدام از این رنگ ها، خود در درجه روشنایی و تیرگی متنوعی در دسترس هستند. در واقع این کانی را به عنوان کوارتز زرد رنگ می شناسند و نام آن نیز به همین دلیل، این نام انتخاب شده است. البته نباید این تمایل ها را با دیگر اعضای خانواده کوارتز اشتباه گرفت زیرا اگر رنگ زرد، بیش از حد به سمتی دیگر متمایل شود، نام گوهر تغییر می کند. به عنوان مثال، رنگ زرد مایل به قهوه ای در سیترین، امری عادی است اما اگر رنگ قهوه ای قوی تر شده و یا تبدیل به قهوه ای با تمایلی کم به قهوه ای گردد، نام گوهر، کوارتز دودی خواهد بود. رنگ سنگ سیترین زرد شفاف تصور بر این است که عنصر رنگ دهنده در سنگ سیترین آهن است. البته آهن اگرچه باعث ایجاد رنگ زرد میشود اما این زرد بودن، همیشه یکسان نیست و بازه هایی از رنگ زرد را در برمی گیرد.

تراش سیترین در بازار

تراش سنگ سیترینسنگ سیترین به دلیل داشتن سختی بالا، سفتی خوب (good) و جلای شیشه ای، باعث گردیده که خواص خوبی در جلاپذیری داشته باشد و به همین دلیل، نمونه های باکیفیت آن را تحت تراش و پولیش قوی قرار میدهند و به این شکل، نهایت درخشندگی را در آن ایجاد می کنند. سیترین گوهری است که از شفاف تامات آن را می توان از طبیعت به دست آورد و همین مساله در کنار تنوع اندازه های یافت شده، باعث گردیده که این گوهر را با تراشهای مختلف به بازار عرضه کنند. از انواع تراشهای صفحه دار (فست) تا تراشهای دامله، هنری و غیره. انواع تراش سنگ سیترین طلایی بلور های سیترین طبیعی باکیفیت کمیاب بوده و نوع مرغوب آنها برای ساخت نگین انگشتر استغفاده می شود. نمونه های مات و بی کیفیت آن برای مهره های گردنبند و یا به فرم فانتزی برای ساختن سرسوئیچی و غیره بکار می برند.

معادن سیترین در ایران و جهان

معادن سنگ سیترین در ایران و جهانسنگ سیترین معمولا در بیشتر کشورهای جهان که دارای معادن و منابع سیلیس هستند، به دست می آید اما نمونه های بسیار باکیفیت آنرا می توان در بولیوی، اسپانیا، روسیه، آمریکا، ماداگاسکار، برزیل، هند، آرژانتین و برخی کشورهای آفریقایی به دست آورد. در ایران نیز می توان سنگ سیترین را در کوهها و دشتهای مازندران، همدان، کرمان، قم، کرمانشاه و گاهی در بخش هایی از خراسان یافت. اگرچه کیفیت این نمونه های ایرانی، همیشه بالا نیست اما گاهی در بین آنها شاهد نمونه هایی با شفافیت و رنگ قوی نیز بوده ایم.

بزرگترین سنگ سیترین یافت شده

بزرگترین سنگ سیترین جهانبزرگترین سنگ سیترین های تراشیده جهان Malaga نام دارد که اسم خود را از شهری در اسپانیا گرفته است.  وزن آن 20200 قیراط می باشد! این قطعه در سال 2010 در جاسگاه کلکسیون ویژه موزه هنر طبیعت اسپانیا قرار گرفته است.

بزرگترین سنگ سیترین با قیراط بالا
سنگ سیترین دودی در موزه اسمیتسونین

در موزه تاریخ طبیعی اسمیتسونین آمریکا نیز یک سیترین تقریبا دودی با وزنی معادل  19747 قیراط وجود دارد که از برزیل استخراج شده است. در سال 1987 توسط Michael Gray تراش و در سال 2013 در این کالکشن قرار گرفته است.

ناخالصی ها و اینکلوژن های سنگ سیترین

ناخالصی در سنگ سیترین طبیعیسنگ سیترین، معمولا در حالت بکر، دارای شاخصهای درونی (Inclusions) متفاوتی از جمله شاخصهای مایع، ۲ و یا ۳فاز، نواحی رنگی، کریستالی منفی(میان تهی) و دیگر شاخصها می باشد اما اگر تحت بهسازی های حرارتی قرار بگیرد، نه تنها در برخی موارد، شاخصهای درونی خود را از دست میدهد بلکه حالت دورنگی خود را که در زیر دایکروسکپ قابل مشاهده است (و از روشهای تحلیلی در شناسایی آن می باشد) را نیز از دست خواهد داد. لذا گوهرشناسان برای تحلیل بهسازی بودن آنها، به غیر از بررسی شاخص های درونی و تحلیل میزان خسارت وارد شده به آنها یا حذف شدن آنها به کمک میکروسکوپ، از تست دایکروسکوپی نیز استفاده می نمایند.

نحوه تشخیص سنگ سیترین اصل

نحوه تشخیص سنگ سیترین اصل این گوهر هیچ پدیده ای ندارد و اگر در بازار گوهرهای زرد رنگی مشاهده شدند که دارای پدیده هایی مانند چشم گربه ای، ستاره ای و غیره بودند، بدون شک سیترین نیستند بلکه فقط از نظر ظاهری به آن شباهت دارند. امروزه با حرارت دادن آمیتیست ها در دمای 470 درجه سانتیگراد آنهار به سیترین زرد پر رنگ تبدیل می کنند. هرچه دما بالاتر رود به قهوه ای تر تبدیل می شوند. بیش از 90 درصد سنگهای سیترین موجود در بازار ، بهسازی شده به روش حرارت دهی هستند. تشخیص آنها حتی در آزمایشگاه گوهرشناسی بسیار دشوار است. سنگ سیترین مصنوعی تقلبی ناگفته نماند این گوهرسنگ است که نمونه های مصنوعی آن نیز تولید و عرضه می شوند و در بازار ایران، پر از سیترین های مصنوعی میباشد که به جای نوع طبیعی فروخته می شوند. تشخیص این نمونه ها، تنها به کمک تجهیزات گوهرشناسی امکان پذیر خواهد بود.

روشهای بهسازی سیترین

سیترین تقلبی بهسازی شده از آمیتیستاین گوهر به دلایل مختلف تحت بهسازی قرار می گیرد. این گوهر، استعداد زیادی در بهسازی دارد و به همین دلیل، روشهای مختلفی را بر آن اعمال می کنند. اولین و معمول ترین روش، تکنیک تقویت رنگ در سنگ سیترین است و این مساله به دلیل کثرت سیترین هایی صورت میگیرد که از معادن مختلف دنیا به دست می آیند اما قدرت رنگی کافی ندارند و به همین دلیل تحت بهسازی حرارتی قرار می گیرند تا رنگ آنها قوی تر شود. اعمال حرارت های گوناگون در شرایط مختلف و دماهای متفاوت، باعث به دست آمدن نتایج جالب توجهی در این گوهر می شود. به عنوان مثال، آمیتیست (کوارتز بنفش) را تحت بهسازی حرارتی قرار میدهند و رنگ بنفش آن به زرد تبدیل و به این شکل، سنگ سیترین به دست می آورند. سنگ سیترین بهسازی شده حال اگر خود سیترین را حرارت دهند، رنگ آن زرد، به سبز تبدیل می شود که در این صورت، کوارتز سبز (پرازولایت) به دست خواهد آمد. کوارتز لیمویی (لمون کوارتز) نیز از دیگر گوهرهایی است که با بهسازی حرارتی به این سنگ، قالب دستیابی است. کوارتز دودی در دمای 300 الی 400 به رنگ زرد تغییر می کند.

تقویت و بهسازی سیترین های ایران

سنگ سیترین حرارت دیده تقلبی از آمیتیستدر بررسی هایی که بر روی سنگ سیترین های ایران انجام شده، این نتیجه بدست آمده که ایران به غیر از برخی موارد معدود و البته پراکنده (غیر متمرکز) که در آنها، سیترین های مرغوب (خوشرنگ و شفاف و درشت) قابل دستیابی هستند، در باقی موارد دارای انواعی می باشد که از نظر رنگ و شفافیت، کیفیت بالایی ندارند و معمولا رنگ آنها، یکدست و قوی نیست و به ندرت هم شفاف هستند. به همین دلیل، بسیاری از آنها باید تحت بهسازی حرارتی و یا روغنی قرار گیرند تا استعداد اولیه و ثانویه آنها را در مورد تقویت و تبدیل رنگ کشف شود. در تحقیقاتی که انجام شده آمیتیست های همان مناطق را نیز تحت بهسازی حرارتی تبدیلی قرار داده شده تا میزان و زمینه تبدیل شدن رنگ آنها را به زرد، مورد تحلیل قرار گیرد. نتیجه آنکه بسیاری از سیترین های ایران، به این آزمایش ها واکنش مثبت نشان دادند اما زمینه ارتقا یا تغییر رنگ در آنها به مراتب بیشتر از افزایش شفافیت بود.

نحوه نگهداری از سنگ سیترین

راف طبیعی سنگ سیترینسیترین گوهری است که نیاز به مراقبت خاصی ندارد زیرا بلوری ماندگار و مقاوم است اما بهتر است از افتادن، ضربه خودرن و یاقرارگرفتن آن در معرض حرارت (چه متمرکز و چه موضعی یا پخشی) اجتناب کرد زیرا احتمال ترک برداشتن، شکستن و یا تغییر رنگ آن وجود دارد.

خواص سنگ سیترین در چاکرا درمانی

خواص سنگ سیترین در چاکرا درمانیسیترین گوهری است که بسیار مورد توجه علاقمندان به گوهردرمانی و انرژی درمانی است. سنگ سیترین برای چاکرای ریشه (اول)، طحال و اندام تناسلی (دوم) و چاکاری ناف (سوم) موثر است و به فرد کمک می کند تا به سوی جریان زمان آینده تغییر مسیر دهد و وجود خود را بر فراز قلمرو ممکنات بگشاید. از خواص سنگ سیترین در جهت ارتقای تخیل خلاقانه، اظهار وجود به واسطه اراده استفاده می شود. این گوهر در دو حالت طبیعی و حرارت دیده، تحریک کننده تخیل از طریق سه دروازه چاکراهای دوم، سوم و ششم می باشد. هم نوایی ارتعاشی این گوهر این سه مرکز انرژی که تمام آن چیزی هستند که برای فرآیند تخیل خلاقانه لازم است را فعال و هماهنگ می کند.

خواص سنگ سیترین چیست؟

خواص سنگ سیترین در سنگ درمانیبر اساس اعتقادها و تجربه ها، این گوهر برای درمان افسردگی، عصبانیت و نگرانی ها بسیار موثر است. همچنین عوارض دیابت و همچنین سوخت و ساز سلولی در مشکلات غده ای را تسکین خواهد داد. از خواص سنگ سیترین در این مورد می توان به کاهش وزن از طریق این سنگ اشاره کرد. این گوهر بهترین سنگ برای چاکرای دوم است. ابوعلی سینا در درمان افسردگی از این سنگ به عنوان سنگ لیمویی بهره می جسته است. سنگ سیترین عمل سیستم ایمنی روده ها و هضم دستگاه گوارش را تسکین داده و سوخت و ساز را در بدن افزایش میدهد. از این گوهر، در گذشته برای دفع سموم بدن نیز استفاده می شد و چون گوهری آرامش بخش است، لذا پس از شارژ شدن، نیروهای اخلالگر و منفی محیطی و درونی را از بین می برد. خواص درمانی سنگ سیترین همچنین اعتقاد بر آن است که این گوهر به دلیل کاهش استرس و اضطراب، باعث تقویت اراده و با رفتن ضریب اعتماد به نفس می شود و باعث محبوبیت بیشتر صاحبش خواهد شد. تحریک خوش بینی، شوخ و شنگ بودن و قاطعیت در موقعیت های دشوار از دیگر خواص سنگ سیترین می باشد.

28 دیدگاه برای “سنگ سیترین چیست؟ نحوه تشخیص سیترین طبیعی و خواص آن

  1. میلاد گفته:

    سلام
    استاد هرچی من نگاه کردم که همه فروخته شدن لااقل سنگهایی که موجود هست رو بروز کنید که خریداری بشه نشون دادن فروخته شده ها چه فایده ای داره

  2. احمد کرمی گفته:

    سلام جناب کرمی قطعا از ایل با افتخار باصری ها پاسارگادی هستین و پسرعموی ژنتیکی من🌷 من یک سیترین افریقایی پاک لیمویی باتراش مشبک کندویی دارم که قبلا همچین تراشی ندیدم چقدر میارزه!؟ اگر اینستا دارین براتون ارسال کنم عکس هارو مچکرم

  3. بهزاد گفته:

    واقعا بهترین سایت سنگ شناسی ایران همین سایت هست واقعا به جناب کرمی تبریک میگم بابت این سایت ودستشان رابه عنوان احترام میفشارم

  4. مسلم زنگنه گفته:

    سیترین اصل رو حتی در قیراط کم 2 قیراط و 3 قیراط از کجا باید تهیه کنیم؟ و آیا انگشتر فروشی که شناسنامه سنگ گوهرشناسی بهت میدن میتونی اعتماد کنی با اون شناسنامه که سیترین واقعی گیرت اومده؟؟؟؟ لطفا جواب بدید ممنون میشم

    • حسن کرمی گفته:

      سلام. هر شناسنامه ای ارزش و اعتبار ندارن. برخی میان مهر خودشون رو تحت نام سرتیفیکیت به بازار میدن!
      ما سیترین داریم و اگرهم شناسنامه خواستید از طرف آزمایشگاه گوهرشناسی AGSI تهران براش صادر میشه با هزینه اندکی. برای خرید با اینستاگرام سنگ شناس در ارتباط باشید

          • هرکی گفته:

            جای تعجبه که از هر گوهری بحث میشه ،میگن یاتو‌ فلات ایران نیست یا بی کیفیته _ بنظرمن این نظریه هاعلمی نیستن و هدایت شده اند..انگار خاک ما مثل اقتصاد مون بی کیفیته در حالیکه از نظر زمین شناختی ایران باید خیلی غنی تر از برمه باشه _ فقط واقعیت تلخ اینه که اینجا یا کاوش انجام نمیشه یا علمی نیست یا اوناییم که علاقه و استعدادو ابزار دارن به دلیل نبودن بازار واقعی ،دلسرد شده اند….
            راه حلشم اینه که خود مسولین ،بر بازار نظارت کنند یا بازارای استاندارد مثل دوبی احداث کنند تا وقتی کسی عقیق پیدا کرد ،یه زالوی اقتصادی بهش نگه حاضرم کیلیویی!!!!ازت بخرم .وضمنا تموم سایتایی غیر علمی از دسترس خارج بشن _ خیلی بی معنیه طرف تو سایتش بجای چگالی فیروزه ،حدیث و روایت در باره turquoiseمیاره و دین رو ابزار کاسلی میکنه _ یا مراکز شناخت شهاب سنگ وقتی ابزار ندارن تعطیل بشن و نتونن بگن یک گرم از سنگت ذو بفرست واسه انالیز و همونو بفروشن به ناسا و کل شهاب سنگ ،بشه هیچ واسه صاحبش…بعدا خواهیم دید که ایران از روسیه خیلی بیشتر الکساندریت داره اما خودمونم باورمون نمیشه ..بحث طولانی میشه و گرنه حرف زیاده اما فقط اینو بگم که کسی میتونه بگه ایران تافیت نداره که یا به وحی متصل باشه یا تمام خاک ایران رو وجب به وجب زبروروکرده باشه و تافیت ندیده باشه_ یاحق .

    • شهرام گفته:

      سلام من سیترین اصل راف شصت کیلویی پیداکردم میفروشم هرقیراط یا گرم وکیلو

  5. ارش گفته:

    سلام من‌دوخوشه سنگ دارم نمیدونم چیه ۶ضلعی تقریبا‌زرد‌رنگ‌مایل‌به‌قهوه‌ای که‌نور وقتی‌ازش‌رد میشه نور رنگ‌زرد به‌خودش میگیره

    • سنگ شناس گفته:

      سلام عکس و سوالتون رو در قسمت پرسش و پاسخ از منو سایت قرار بدید

  6. Tohid1985 گفته:

    من چند تا از سنگ سیترین دارم خام و الماس زرد هم دارم کسی طالب هست در خدمتم….

  7. علی رحمانی گفته:

    درود بر شما بنده سنگ سیترین برا فروش دارم در خدمتم . اصل هست. رحمانی هستم شیراز .

  8. شیرین گفته:

    سلام چطور میشه سنگ سیترین اصل و با شناسنامه و گارانتی تهیه کرد؟
    من دیروز رفتم کربمخان، اکثر جواهرات که روشون سیترین کار شده بود انقد برلیان داشت که قیمتش نجومی بود، بالاخره سیترینی که ظاهرا با طلا و برلیان کمتر با بودجه م جور بود پیدا کردم، تا وارد جواهرفروشی شدم بهم گفت سیترین نیس شیشه س و کلی نمونه دیگه نشونم داد

    باز هم گشتم و جواهری دبگه ای رفتم، اونم گفت شیشه س و رنگ شده!!!! و کلی توضیح داد که قانع بشم از سیترین بهتره و بخرم، در حالیکه قبلا آویز طلای سیترین و برلیان ظریفی داشتم و خیلی زیبا بود که به عزیزی هدیه دادم
    دیروز اما دست خالی برگشتم

    • حسن کرمی گفته:

      درود، متاسفانه در ایران اغلب سیترین ها یا بهسازی شدن یا بدل و یا آزمایشگاهی.
      با این حال من چند وقت پیش با شناسنامه معتبر فروختم ازش. در بازار معمولا شناسنامه دار گیرتون نمیاد.

        • حسن کرمی گفته:

          سلام مراجعه کنید به پیج اینستاگرام sangshenas@ راهنماییتون میکنم

      • حسین گفته:

        با سلام متشکرم از این که اطلاعات خوبی در اختیار مت می‌گذارید من کلکسیون سنگ دارم و از قصا یک سنگ داشتم واقعا زیبا و دیدنی نمی‌دانستم چیست تا امروز اسم و همه چیز در موردش را در مقاله شما خواندم بله اون یک سیترین کاملا طبیعی است چون من آن را در یک معدن پیا کردم و خیلی زیبا است وزن قابل توجه ای هم دارد اگر کسی خواست ببیند در واتساپ شماره بدهد بنده ارسال کنم ممنونم

  9. محمد گفته:

    سلام
    واقعا سایت شما عالیه من پیج شما رو تو اینستاگرام دنبال میکنم و تازه با اینجا آشنا شدم. از زحمت شما قدردانی میکنم.

    • علیرضا گفته:

      سلام من سیترین اصل دارم زیادن تو راف هم دارم بعضی هاشو در آوردم ولی چند تا دیگه تو راف هستند می‌خوام بفروشم ….

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *