اوپال اتیوپی و هرآنچه باید درباره آن بدانید

امروزه اتیوپی دومین تامین کننده بازار اوپال در جهان را دارد. تا قبل از یافتن ذخایز اوپال اتیوپی، تنها ذخایر بزرگ اوپال در صد سال گذشته مربوط به استرالیا بود که 95 درصد اوپال های بازار از این معادن تولید میشد. کشفی کوچک در سال 1994 ، اتیوپی را در نقشه اوپال جهانی قرار داد. به دنبال آن اکتشافات مهمی در سال 2013 تا 2018 اتفاق افتاد. این ذخایر اوپال های گرانبها زیبا، اوپال آتشین، اوپال سیاه همراه با بازی رنگ خارق‌العاده در رنگ بندی و طرح های مختلف را شامل میشوند. نقش لانه زنبوری ناشی از اینکلوژن های طبیعی در برخی از آنها سبب شده این نوع اوپال بی نظیر باشد. اوپال‌های اتیوپی نه تنها زیبا بلکه بطور کلی دارای قیمت پایینتری نسبت به کیفیت مشابه خود در استرالیا هستند.

اوپال های اتیوپی؛ از افسانه تا واقعیت

در داستان ها آمده است كه ملكه سبا اتیوپی هنگامی که از پادشاه سلیمان نبی در اورشلیم بازدید کرد خود را با اوپال گرانبها زینت داده بود. اولین شواهد شناخته شده در مورد استفاده انسان از اوپال تقریباً 6000 سال قدمت دارد (Gebremedhin، K 2014). در سال 1939 ، باستان شناس دکتر لوئیز لیکی از اشیاء ساخته شده از اوپال در غاری در ناکورو کنیا پرده برداشت که قدمت آن به 4000 سال قبل از میلاد براساس کتاب آلن اکرت (The World of Opal) برمیگشت. این اوپال ها به احتمال زیاد از اتیوپی بودند.

اما در تاریخ مدرن امروزی، اوپال گرانبها از استخراج شده از معادن اتیوپی در سال 1994 وارد بازار سنگهای قیمتی و جواهرات شد. این اوپال اولین بار از منطقه منز – گیشه (Menz-Gishe) در بخش شمالی استان شیوا (Shewa) و در سنگهای میزبان آتشفشانی اکتشاف شده است. اوپال های این ناحیه در طیف گسترده ای از بدنه رنگها ظاهر می شوند. قسمت اعظم این اوپال ها رنگ قهوه ای ، قرمز یا نارنجی دارد؛ با این حال ، رنگ های زمینه زرد ، سفید و شفاف نیز یافت می شود. اوپال های استان شیوا در سنگهای آذرین لایه ای شده مانند ریولیت ، توف و جینگرتیت یافت می شود. اگرچه بخش اعظم این نوع اوپال دارای مشکلات ترک ریز سطحی و یا خرد شدگی هستند، اما با بهسازی کردن آنها با مواد تثبیت کننده وارد بازار گوهر و جواهرات می شوند. این اوپالها معمولاً به علت منشا و محل مبدا آنها “اوپال شیوا Shewa opal ” یا “اوپال‌های مززو Mezezo opals “ خوانده می شوند.

اوپال ولو (welo opal)

مهمترین کشف اوپال در اتیوپی تا به امروز در سال 2008 در نزدیکی شهر وگل تنا در استان وولو در شمال این کشور انجام شد. این نوع اوپال می تواند دارای انعکاس بازی رنگ واضح و بدنه ای بی رنگ و سفید ، زرد ، نارنجی یا قهوه ای داشته باشد. ولو اوپال ها از نظر ترک و دوام پایدارتر از اوپال های شمال شیوا هستند. این نوع سنگ به سرعت در تجارت با عنوان “welo opal” شناخته شد ، اما بعضا نامهای “wollo” و “wello” نیز گفته میشوند. بخش عمده ای از اوپال های ولو از یک منطقه واحد از سنگ های آتشفشانی لایه بندی شده ایجاد می شوند. رگه اصلی یک ايگنيمبريت ریولیتی اپالیزه شده تا ضخامت یک متر است که روی بستر خاک رس قرار گرفته است. اوپال به احتمال زیاد به صورت آبهای حاوی سیلیس در بالای خاک رس غیرقابل نفوذ آب تشکیل شده است. ژل سیلیکا در فضاهای منافذ ايگنيمبريت رسوب و بعداً به اوپال تبدیل شده است. رگه نازک معدنی از شکاف در امتداد دیواره های دره شیب دار ، جایی که تونل های کوتاه افقی برای استخراج اپال کاوش شده اند، رخنمون میکنند. استخراج از معادن زیرزمینی در اینجا کار بسیار خطرناکی است ، زیرا ايگنيمبريت اغلب دارای ترک، شکننده و ضعیف هستند. لایه های نازک معدنی را می توان در امتداد دیواره های دره که در آن استخراج شده است ، ردیابی کرد ، اما وسعت جغرافیایی کامل آن ناشناخته است زیرا چینه حاوی اوپال تا 350 متر از نهشته‎های آتشفشانی لایه شده پوشیده شده است. با این حال ، این نهشته ها ممکن است بیش از چندین کیلومتر را گسترش یابد و می تواند منبع اصلی اوپال با کیفیت گوهری شود.

کشف معادن دیگر در ولو

سومین ذخایر اوپال در سال 2013 ، دوباره در استان ولو ، اما در حدود 100 کیلومتری شمال منطقه وگل تنا (Wegel Tena) پیدا شد. قسمت اعظم اوپال موجود در این کانسار دارای رنگ بندی خاکستری مات تا سیاه است. شرایط تشکیل آنها همانند دیگر نقاط دیگر در همین استان است ولی ذخایر آنها به طور ناچیز و یا ناقص تعیین شده اند. در همین سال نیز در معدن Stayish ، گَشِنا، در استان ولو ، بیشتر خاکستری تیره و سیاه به همراه مقداری اوپال سفید و کریستالی کشف شد. در گزارشی آمده است که این سنگهای جدید پایدار بوده و هیدروفانی نیست. این معدن یکی از معادن خاصی بود که در آن اوپال سیاه به طور طبیعی یافت شد.

ولو اوپال آتشین گرانبها

بخش عمده ای از اوپال تولید شده از استان ولو دارای رنگ بندی نارنجی ، زرد یا مایل به قرمز به همراه رنگ بازی است. رنگ بدنه نارنجی، زرد یا مایل به قرمز با تعریف اوپال آتشین همخوانی داشته و بازی رنگ آن با تعریف اوپال گرانبها مطابقت دارد. با استفاده از هر دو معیار ، این اپال ها را می توان “اوپال آتشین گرانبها” نامید. این نوع اوپال شفاف در استخراجی که در حال حاضر از استان ولو خارج می شود ، فراوان است.

اوپال های آبسان (Hydrophane Opals)

بسیاری از اپالهای استخراج شده در اتیوپی ، به ویژه از ذخایر Welo ، اوپالهایی آبسان هستند. “هیدروفان” نامی برای اوپال متخلخلی است که توانایی جذب آب را دارد. تغییر رنگ یا شفافیت اغلب با جذب آب همراه است. این اپال ها به دلیل تخلخل بودن ، از وزن مخصوص کمتری نسبت به سایر انواع اوپال برخوردار هستند. برخی از این اپال ها می توانند به اندازه کافی آب جذب کنند تا 15٪ افزایش وزن داشته باشند و خیلی کم برخی از آنها تا نصف وزن خود نیز آب جذب میکنند. خاصیت آبسانی اپال‌های اتیوپی بعضی اوقات باعث مشکلات دوام سنگ می شود. جذب آب می تواند منجر به ترک شود. به همین دلیل ، دارندگان اوپال هیدروفان باید از غوطه ور شدن آن در آب خودداری کنند. آنها فوراً آب را جذب نمی کنند. ممکن است چندین ساعت طول بکشد تا سنگ مقدار قابل توجهی آب جذب کند. در صورتی که آنها را از آب در جایی خشک رها کنید، آب اوپال هیدروفان خارج خواهد شد و آبگیری آن، چند روز تا چند هفته ممکن است رخ دهد. پس از آبگیری ، اوپال همان ظاهر و ویژگی را نسبت به قبل از جذب آب خواهد داشت.

بهسازی در اوپال‌های اتیوپی

بسیاری از اپالهای اتیوپی در حالت طبیعی خود و بدون دستکاری فروخته می شوند و برخی نیز تحت بهسازی قرار می گیرند. تخلخل آنها باعث می شود موردهای خوبی برای بهسازی با رزین، رنگ ، دود و شکر / اسید باشند. همه این درمان ها ، در صورت افشای ، قیمت اوپال را به مراتب کمتر از اوپال طبیعی با همان ظاهر کاهش می دهند. در صورت عدم کشف آنها می توانند خریداران بی تجربه و حتی گاهی خریداران باتجربه را فریب دهند.

بهسازی استحکام اوپال هیدروفان

ترک ها و استحکام کم در برخی اوپال های هیدروفان سبب شده که آنها را با رزین های پلی یورتان شفاف و رزین اوپتیکون (Opticon Resin) بهسازی شوند. در هنگام خرید اوپال چه اتیوپی و چه استرالیا، بهسازی با رزین جهت از بین بردن ترک‌ها یکی از نگرانی های خریداران است. در آزمایشی یک اوپال ترک دار استرالیا و یک اوپال اتیوپی مشابه از سایز را مورد بررسی قرار دادند. اوپال اتیوپی را با حرارت ترک دار کردند تا شرایط مساوی باشد. سپس هر دو اوپال را به مدت 24 ساعت در آب غوطه ور کردند. وزن اوپال استرالیایی تغییری نکرد، در حالی که اوپال اتیوپی 8% افزایش یافت. سپس طی 24 ساعت در محیطی خشک قرار داده شدند و وزن آنها به حالت عادی برگشت. سپس هر دو اوپال را در رزین اوپتیکن شماره 224 جهت پرکردن درزها قرار داده شد و در محیط وکیوم شده (فشار (27mm hg و دمای 80 سانتیگراد به مدت یک ساعت قرار گرفت. این سیکل سه بار تکرار شد. سپس 24 ساعت در رزین اوپتیکن قرار داده شده و با کاغذ آبچین تمیز گشته و در هاردنر به مدت 10 دقیقه غوطه ور و بعد دوباره به مدت 24 ساعت با کاغذ آبچین تمیز گشت. اوپال استرالیایی اندکی ترکهایش کمتر دیده میشدند و تغییری در بازی رنگ خود نداشت. اوپال هیدروفان اتیوپی خیلی کمتر ترکهایش پدیدار شدند ولی با اینحال در بررسی از نزدیک قابل دیدن بودند. همچنین بازی رنگش 50 درصد کاهش یافت. بعلاوه این تاثیر نامطلوب، در اوپال آبسان اتیوپی حاله ابری سفید رنگی شکل تخم مرغ در نصف سنگ ایجاد شده که درواقع شامل هزاران نقاط سفید مانند توپ برفی پوف کرده بودند. این نقاط به سختی با چشم عادی و به راحتی با لوپ 10x قابل مشاهده بودند. تست FTIR ابزاری مناسب برای تشخیص اوپال های طبیعی از سنتتیک است که میتواند آب را در اوپال طبیعی تشخیص دهد ولی در اوپال مصنوعی و سنتتیک قادر به تشخیص آن نیست. همچنین قادر به تشخیص پلیمر در تولید اوپال های سنتتیک و مواد تثبیت کننده است که نتایج آن را در تصویر بالا میبینید.

اوپال های آبسان رنگ شده

اوپال های هیدروفان ، مانند دیگر نمونه هایی که در اتیوپی یافت می شوند ، به راحتی قابل رنگرزی هستند زیرا تخلخل آنها به طور طبیعی مایعات را جذب می کند. افرادی که اپال را می شناسند می توانند با دیدن رنگ مصنوعی روی سطح آن، اوپال رنگ شده را شناسایی کنند. با این حال ، اندکی تمرین در رنگ کردن اوپال سبب میشود رنگ بدنه سنگ کمتر مشهود باشد. در این موارد ، بهسازی رنگ اغلب با بررسی میکروسکوپی یا با برش دادن اوپال قابل تشخیص است تا ببینیم رنگ در نزدیکی سطح متمرکز شده است یا خیر. برخی از خریداران بزرگ جواهرات اوپال و یا تراش خورده به نمونه‌هایی از اوپال های ارزان قیمت دستفروشان یا خرده فروشان برای آزمایش و مقایسه استفاده میکنند تا اطمینان حاصل شود که سنگهای نهایی و جواهرات خریداری شده آنها اصل بوده و مورد بهسازی قرار نگرفته باشد. این نوع بهسازی رنگ سبب درصورتی که آشکار سازی نشود میتواند قیمت آن را بسیار بالا ببرد.

بهسازی با دود (Smoke Treatment)

دود تعلیق ذرات بسیار ریز در هوا یا گاز است. ذرات ریز دود می توانند وارد فضای منافذ اپال شده و رنگ بدنه کلی آن را تغییر دهند. بهسازی با دود از طریق پوشاندن اوپال در كاغذ و حرارت دادن كاغذ تا دمایی كه باعث ایجاد سوختن (بدون شعله) و دود کردن می شود است. کاغذ خفه شده ذرات ریز از دوده سیاه را منتشر می کند که وارد منافذ اپال می شوند و رنگ بدنه آن را تیره می کنند. رنگ بدنه تیره تر با بازی رنگ اوپال در تضاد (کنتراست) و متفاوت است و باعث می شود که این رنگ قوی تر و واضح تر به نظر برسد. در هنگام بررسی میکروسکوپی ، گاهی اوقات با جستجوی ذرات دوده سیاه قابل تشخیص است. این موارد اغلب به صورت ویژگی منحصر‌به‌فرد یا تمرکز غلیظ در ریزساختارهای داخل اپال مشاهده می شود. تست‌های آزمایشگاهی مانند طیف سنجی رامان توانایی تشخیص بهسازی با دود را دارند زیرا می توانند کربن را که معمولاً در اوپالهای منشأ آتشفشانی وجود ندارد ، تشخیص دهند.

بهسازی با شکر / اسید

بهسازی اوپال با شکر / اسید با آغشته کردن آن به مدت چند روز در محلول گرم آب شکر انجام می شود و سپس اوپال را در اسید سولفوریک غوطه‌ور میکنند. این اسید ، شکر را در فضاهای خلل و فرج اوپال اکسید می کند و باعث ایجاد ذرات و لکه های کربن به رنگ تیره می شود. این رنگ خاکستری ، سیاه یا قهوه ای بدنه زمینه اوپال را تیره یا تاریک می کند. مانند بهسازی با دود ، این موارد اغلب با بررسی‌های میکروسکوپی یا تست‌های آزمایشگاهی برای کربن قابل تشخیص است.

معادن و تولید اوپال اتیوپی

صنعت معدنکاری اتیوپی موجب شده بیش از یک میلیون نفر اشتغال داشته باشند. انواع عمده سنگهای قیمتی موجود در اتیوپی شامل گارنت ، زمرد ، یاقوت و اوپال است. اوپال تقریبا 98 درصد از میزان صادرات سنگ های قیمتی کشور را تشکیل می دهد. حجم تولید اوپال از اتیوپی بسیار زیاد بوده است. بر اساس برآوردی که در سالهای 2011 تا 2012 انجام شده حدود 40 میلیون قیراط اپالهای تراش یافته تولید شده است که این میزان امروزه بسیار بیشتر است. طبق گزارش ها ، بیست و هفت کشور جهان خرید اوپال اتیوپی دارند که در این بین هند ، چین و ایالات متحده مشتریان پیشرو در این زمینه هستند.

آینده اوپال اتیوپی چیست؟

آینده برای اوپالهای اتیوپی بسیار روشن است. آنها بیشتر در حال دیده شدن بازار گوهر و جواهرات هستند و عموم مردم در هنگام خرید گوهر از آنها آگاه شده اند. همه اینها بدون یک شرکت بزرگ معدنی یا برند جواهراتی است که بخواهد میلیون ها دلار برای تبلیغ آنها استفاده کند. آنها در قالب های مختلف شفاف تا مات با بازی رنگ‌های واضح در طرح های مختلف وجود دارند. اوپال های اتیوپی در حال حاضر با قیمت بسیار مناسب‌تر در مقایسه با موارد مشابه اوپال استرالیایی فروخته میشوند. روزانه مقادیر قابل توجهی اوپال اتیوپی تولید می شود و این کشور ممکن است به اولین رقیب مهم برای اوپال استرالیا تبدیل شود که بیش از 100 سال در بازار اوپال جهان حاکم است.