آشنایی با انواع رنگ روبی و سافایر: از یاقوت خون کفتری تا آبی اشرافی

کوراندوم های گوهری به دو دسته روبی (یاقوت سرخ) و سافایرها (تمامی رنگها به جز قرمز) تقسیم می شوند. آنها در طیف گسترده ای از رنگها وجود دارند ، از یاقوت قرمز خون کفتری گرفته تا یاقوت کبود ، سافایر زرد ، سبز و غیره. اینکه گوهر ما چه رنگی باشد، رنگ اصلی چقدر اشباع یا متمایل به رنگی دیگر باشد، در قیمت نهایی یاقوت ما بسیار تاثیر گذار است. به عنوان مثال یک سافایر آبی رویال 1 قیراطی باکیفیت می تواند قیراطی تا هزار دلار ارزش داشته باشد، در حالی که یک سافایر آبی کمرنگ باکیفیت با قیمتی زیر 300 دلار هم قابل خرید است.

با اینحال در نهایت سلیقه و نظر خریدار مهم است. به عنوان مثال آقای کونز ، گوهر شناس معروف آمریکایی در یکی از کتاب های خود مربوط به سال 1887 میلادی می گوید :

بهترین رنگ سافایر آبی، گل گندمی و آبی مخملی است.

دقت کنید که او هیچ اشاره ای به آبی اشرافی (رویال) نمی کند. بنابراین ما تأکید می کنیم که قضاوت نهایی در مورد شایستگی یک گوهر همیشه باید بر اساس آنچه که یک خریدار آن را در نظر خودش زیبا می بیند انجام شود، نه آنچه دیگران معتقدند. علاوه بر این، گوهرها همیشه باید شخصاً قضاوت شوند، نه از طریق عکس یا گزارش های گوهرشناسی. عکس‌ها و/یا کلمات ابزارهای ضعیفی برای انتقال تجربه مستقیم و یا تصاویری با وضوح پایین برای توصیف اشیاء پیچیده و ظریف هستند. هیچ جایگزینی برای تجربه مستقیم وجود ندارد.

نکات مهمی که در قبل از خواندن این مطلب باید بدانید:

1- شکل ظاهری “انواع رنگ” همچنین تحت تأثیر تراش، پاکی، پلوکرویسم و در برخی موارد فلورسانس است. 
2- هر یک از این نوع رنگ ها محدوده ای را پوشش می دهند، نه تنها یک رنگ را. 
3-برخی از رنگ‌های قابل مشاهده برای چشم ما چه در چاپ پرینتر و چه روی صفحه نمایش قابل نمایش صحیح نیستند. به این رنگ‌ها «خارج از طیف» می‌گویند. 
4-همه رنگ ها تحت تأثیر توزیع خروجی طیفی (SPD) منبع نور مورد استفاده برای مشاهده آنها قرار می گیرند. بسته به میزان کیفیت شاخص نور استفاده شده، ممکن است رنگ واقعی گوهر در آن دما دیده نشود.

رنگ خون کفتری (Pigeon’s Blood)

بر اساس بررسی ها، اصطلاح این نوع رنگ برای اولین بار در سال 1839 در انگلیس ظاهر شد. گفته می شود که منشا چینی یا هندی دارد، اما همگی بر این موضوع توافق دارند که به طور عرفی این اصطلاح برای توصیف بهترین رنگ های یاقوت بکار می رود. اکثریت قریب به اتفاق یاقوت های موگوک (Mogok) برمه به رنگ بنفش تمایل دارند. اینکه سنگی رنگ قرمز خالص داشته باشد بسیار نادر است.

رنگ خون کفتری فقط مختص موگوک برمه نیست. سنگ های این رنگ در مونگ هسو (برمه)، ویتنام، موزامبیک، تانزانیا و سایر مناطق نیز یافت می شود. بتازگی منابع بزرگی از یاقوت های سرخ خون کفتری در موزامبیک یافت شده است که کمبود شدید بازار این رنگ یاقوت را تا حد زیادی جبران کرده است.

قرمز رویال (Royal Red)

قرمز اشرافی یا رویال ، سایه تیره تر از خون کفتری است که در برمه به طور سنتی “خون خرگوش” نامیده می شد. این یاقوت‌ها نسبت به نوع خون کفتری، میزان عنصر آهن بیشتری دارند. این امر انتقال فلورسانس و آبی را قطع می کند و سنگ را به رنگ قرمز تیره تر و خالص تبدیل می کند. یاقوت قرمز رویال معمولاً از موزامبیک، تایلند/کامبوج، کنیا و ماداگاسکار می آید.

فوشیا (Fuchsia)

این رنگ که از گل فوشیا (گل گوشواره) نامگذاری شده است، قرمز مایل به ارغوانی شدید است که بیشتر قرمز است تا صورتی تند. گوهرهای این رنگی از منابع مختلفی از جمله برمه، سریلانکا، موزامبیک، ویتنام، افغانستان و تانزانیا به دست می آیند.

صورتی تند (Hot Pink)

بسته به نظر فرد، این رنگ می تواند در دسته بندی سافایر صورتی و یا روبی باشد. چیزی که صورتی تند را “تابان/ برانگیخته/داغ” می کند این واقعیت است که گوهر بیشتر طول موج های آبی را به بنفش منتقل می کند. این به دلیل محتوای نسبتاً کم آهن نسبت به کروم است. نتیجه کمی قرمز مایل به آبی بیشتر و فلورسانس زیادی در قرمز است. گوهرهایی که این رنگ را نشان می دهند معمولاً از رسوبات کم آهن به دست می آیند. تقریباً تمام ذخایر هیمالیا (تاجیکستان، افغانستان، پاکستان، نپال، برمه، ویتنام، یوننان (چین) می توانند این رنگ را تولید کنند، همانطور که برخی در شرق آفریقا (موزامبیک، تانزانیا) می توانند این رنگ را تولید کنند.

سافایرهای آبی

گل گندمی (Cornflower)

سافایر آبی مرغوب با رنگ گل گندمی مقایسه می شود که در زیر نشان داده شده است. رنگهای گل گندمی معمولاً در همان مکان‌هایی یافت می‌شوند که سافایرهای پاستلی یافت می‌شوند. از نظر تن و اشباع، این رنگ بین آبی های پاستلی روشن تر و آبی های پرطاووسی و اشرافی پررنگ تر و شدیدتر قرار دارد.

پرطاووسی (Peacock)

در سریلانکا، برخی از بهترین سافایرهای آبی با رنگ گردن یا پرهای دم طاووس مقایسه شده اند. این یک آبی الکتریک است و می تواند بسیار چشمگیر باشد.

مخملی (Velvet)

سافایر آبی مخملی از جمله پرطرفدارترین سافایرهای آبی هستند. این سافایر با داشتن رنگ آبی تقریباً کبالتی رنگ از نظر ظاهری، عمدتاً از کشمیر (هند-کمیاب)، سریلانکا و ماداگاسکار است.

رویال یا اشرافی (Royal)

از بین تمام رنگ‌های یاقوت سرخ و سافایر، آبی اشرافی برای نشان دادن روی صفحه یا چاپ سخت‌ترین رنگ است، زیرا محدوده رنگ آن برای چاپ و اکثر مانیتورهای رایانه‌ای خارج از محدوده است. این رنگ آبی Vivid زنده با تنی عمیق و پررنگ است و با یاقوت های کبود مرغوب موجود در موگوک برمه نشان داده شده است. علاوه بر میانمار، یاقوت‌های آبی اشرافی در ماداگاسکار، ناحیه توندورو تانزانیا، و در اندازه‌های کوچک‌تر، گاهی از پِیلین (Pailin) (کامبوج) و نیجریه نیز یافت می‌شوند. بسیاری از تانزانیت های درشت رنگ آبی رویال را نشان می دهند.

نیلی (Indigo)

نیلی رنگی است که به طور سنتی از خانواده گیاهان نیل تهیه می شود و منشا باستانی دارد. امروزه بیشتر در شلوار جین آبی دیده می شود. تفاوت این نوع رنگ با آبی خالص گل گندمی، پر طاووسی، مخملی و اشرافی در این است که هر دو از نظر تن رنگ پررنگ و عمیق اما از نظر اشباع کمی کمتر هستند. یاقوت‌های کبود نیل در بسیاری از مناطق، به‌ویژه ذخایری که از بازالت‌ها به دست می‌آیند، یافت می‌شوند. این شامل تایلند، ماداگاسکار، استرالیا، چین و نیجریه می‌شود.

آبی گرگ و میشی (Twilight)

سافایر آبی گرگ و میش که چند دقیقه پس از غروب خورشید شبیه رنگ آبی عمیق آسمان است، از منابع عمدتاً بازالتی، از جمله استرالیا، تایلند، کامبوج، نیجریه، چین و ویتنام می آید.

سافایرهای فانتزی رنگ (Fancy Sapphire)

پادپاردشا (Padparadscha)

سافایر پادپارادشا مخلوطی دوست داشتنی از رنگ گل نیلوفر آبی و غروب خورشید است که بعد از آبی ، جزو ارزشمند ترین رنگ سفایرها می باشد. منبع اصلی سریلانکا بود، اما سنگ های مرغوبی در ماداگاسکار، تانزانیا و ویتنام نیز یافت می شود.

یاس بنفش (Lilac)

این سافایرها که نام خود را از گل یاس بنفش گرفته‌اند، دارای رنگی هستند که از اسطوخودوسی پاستلی تا طیف های بنفش‌ غنی متفاوت است. سافایر یاس بنفش عمدتاً از سریلانکا، برمه، تانزانیا و ماداگاسکار به ما می آید.

ویسکی مِکونگ (Mekong Whisky)

این رنگ سافایر زرد نامعمول در بازار تایلند تقاضای زیادی دارد و نام خود را از ویسکی محلی مکونگ (مشهور به روح تایلند) گرفته است. این گوهرها عمدتا از چانتابوری، تایلند می آیند. نگین های حرارت داده شده با رنگ مشابه از سریلانکا می آیند.

پاستلی (Pastel)

سافایرها نه تنها در تن اشباع بالا، بلکه در سایه های پاستلی ملایمی نیز دیده می شود. آبی های پاستلی از سریلانکا، برمه، کشمیر، ماداگاسکار، تانزانیا و مونتانا (ایالات متحده آمریکا) می آیند.

سبز-آبی تیره (Teal)

یکی از انواع غیرمعمول سافایر، سافایر سبز آبی تیره است که نام خود را از رنگ اطراف چشم ” مرغابی جره” گرفته است. آنها معمولاً از ذخایر بازالت مانند استرالیا، اتیوپی، ماداگاسکار و تایلند می آیند.

درک رنگ

بدیهی است که رنگ یکی از مهم ترین عوال در ارزیابی گوهرهای رنگی است. به طور کلی، هر چه رنگ سنگ جذاب تر باشد، ارزش آن بیشتر است. رنگ‌های روشن، غنی و تند عموماً بیشتر از رنگ‌های خیلی تیره یا خیلی روشن مورد علاقه هستند. با این حال، استثناهایی وجود دارد، مانند سافایر دوست داشتنی پادپاراشا، که به دلیل رنگ های ملایم پاستلی ارزش دارد.

رنگ معمولاً در سه بعد توصیف می شود: رنگ مایه، تن و اشباع.

موقعیت رنگ مایه

موقعیت یک رنگ در چرخه رنگ، یعنی اینکه در چه جایگاهی از قرمز، نارنجی، زرد، سبز، آبی و بنفش می باشد است. ارغوانی حد واسط بین قرمز و بنفش است. رنگ سفید و مشکی کاملاً فاقد ته رنگ هستند و در نتیجه بی فام هستند (“بدون رنگ”). قهوه ای به خودی خود یک رنگ مایه نیست، اما طیفی از ته رنگ های با اشباع کم (و اغلب تن بالا) را پوشش می دهد. قهوه ای های کلاسیک در رنگ های زرد تا نارنجی قرار می گیرند.

به طور کلی، سنگ های قیمتی با ته رنگ هایی که بیشتر شبیه حسگرهای قرمز، سبز و آبی (RGB) در چشم ما هستند، محبوب ترین هستند. بنابراین سه گانه رنگی گوهر ، یاقوت سرخ، زمرد و سافایر آبی است. اما موارد زیادی در مورد رنگ وجود دارد که ترجیح شخصی است و به سلیقه خاص فرد بستگی دارد.

اشباع (شدت)

غنای یک رنگ، یا درجه ای که یک رنگ از بی رنگی متفاوت است (سفید و سیاه دو رنگ بی فام هستند که هر کدام کاملاً فاقد رنگ (hue) هستند). هنگامی که با گوهرهایی با همان موقعیت رنگ اصلی (به عنوان مثال، یاقوت‌ها، که اساساً رنگ قرمز دارند) سر و کار داریم، تفاوت در کیفیت رنگ عمدتاً به تفاوت در اشباع مربوط می‌شود، زیرا افراد تمایل بیشتری به جذب رنگ‌های بسیار اشباع دارند. فلورسانس قرمز قوی اکثر یاقوت‌های سرخ باعث افزایش اشباع می‌شود و آن را از دیگر گوهرهای فاقد این خاصیت متمایز می کند.

تن

تن، درجه روشنی یا تیرگی یک رنگ را به عنوان تابعی از مقدار نور جذب شده توصیف می کند. رنگ سفید 0٪ و سیاه 100٪ خواهد بود. در حداکثر اشباع، برخی از رنگ ها به طور طبیعی تیره تر از بقیه هستند. به عنوان مثال، بنفش پررنگ حتی از رنگ زرد بسیار اشباع‌شده تیره‌تر است، در حالی که بالاترین اشباع رنگ‌های قرمز و سبز تمایل به تن رنگ مشابه دارند. توجه داشته باشید که با افزایش اشباع، تن نیز افزایش می یابد (زیرا نور بیشتری جذب می شود). با این حال، به نقطه ای می رسد که افزایش در تن ممکن است منجر به کاهش اشباع شود، زیرا یک رنگ سیاه می شود.

هنگام قضاوت در مورد کیفیت یک گوهر رنگی، تن از نکات مهمی است. قبل از خرید، همیشه بهتر است که شرایط نوری که گوهر در آنجا قرار دارد را در نظر بگیرید. به دنبال سنگ هایی باشید که حتی در شرایط نور کم که در شب یا در یک رستوران پیدا می کنید خوب به نظر برسند، زیرا معمولاً در این مکان ها جواهرات ظریف پوشیده و مشاهده می شوند. همچنین جواهرات را از فاصله طول بازو مشاهده کنید و به دنبال آنهایی باشید که حتی در فاصله دور نیز جذاب هستند. گوهرهای استثنایی در هر شرایط نوری و فواصل دید عالی به نظر می رسند.

اگرچه رنگ های خاص محبوب تر از سایرین هستند، سلایق شخصی نیز مهم هستند. رنگ‌هایی که دیده می‌شوند باید در حالت ایده‌آل بدون توجه به شرایط نوری غالب، چه در داخل خانه، چه در خارج از منزل، در روز یا در شب، جذاب باقی بمانند.

منبع: 

lotusgemology : Ruby & Sapphire Color Types • From Peacock to Pigeon’s Blood