زمرد سنتتیک گیلسون با پدیده چشم گربه (Cat’s-Eye)

در اوایل دهه 1960 ،  تولید کننده سرامیک و مهندس فرانسوی پیر گیلسون موفق به رشد و تولید زمرد سنتتیک فلاکس با کیفیت تجاری شد. در اواسط دهه 1970 ، گزارش شد که گیلسون 95 درصد از بازار جهانی زمرد مصنوعی را اداره می کرد! . در حالی که کارخانه گیلسون دیگر فعال نیست ، هنوز هم گاهی اوقات این مواد در تجارت و آزمایشگاه های گوهر شناسی دیده میشوند. پژوهشگران اخیراً یک نمونه را بررسی کردند ، تراش دامله با وزن 2.73 قیراط که از نظر چاتویانسی بسیار مورد توجه بود (شکل 1). سنتتیک‌های گیلسون اغلب از صفحات بذر اولیه از اسلایس‌های بریل طبیعی که به موازات محور c قرار گرفته اند ، رشد می کنند. بررسی میکروسکوپی نمونه ، اینکلوژنهای اثر انگشتر فلاکس ثانویه توری و پرده‌مانند و همچنین بافتی مشابه چرم/چوب مانند (گرینینگ) و باندهای تنشی شکل، موازی با محور بلوری C را نشان داد که همه ویژگی های مشترک زمرد سنتتیک گیلسون است. فرورفتگی های خطی رشد متعدد ناشی از تنش داخلی و به دلیل وقفه های دوره ای رشد یا تغییرات جزئی در ترکیب شیمیایی هنگام شارژ مجدد مخزن رشد ایجاد میشوند.

همچنین به موازات محور بلوری c-axis (قاعده پیناکوئید از کریستال اصلی) ، صفحه ای تیوب‌ها مشاهده شده (شکل 2) که عامل افکت چاتویانسی بود. این صفحه از حفرات/حباب‌های دراز متعددی که حاوی فلاکس اولیه – و احتمالاً بلورهای فناکیت ریز – در نزدیکی قاعده دامله قرار داشت. همچنین این صفحه جهت دار از تیوب‌های فلاکس اولیه به نظر می رسد ناشی از تغییرات شرایط در طول رشد باشد. جهان میکروسکوپی زمرد گیلسون رشد یافته فلاکس (flux-grown) قبلاً به طور گسترده ای بررسی شده است. اما جذابیت این نمونه ، مدل سازی هوشمندانه آن است ، به طوری که صفحه ای از باقی مانده فلاکس اولیه نامرغوب – که معمولاً گوهرتراش دوست دارد آن را حذف کند – همجهت نزدیک به قاعده و موازی با آن قرار گرفته و این را به نمونه چاتویانت (اثری که سبب چشم گربه میشود) شگفت انگیز تبدیل می کند. در حقیقت ، این اولین باری است که پژوهشگران با زمرد چشم گربه ای سنتتیک که به روش گیلسون فلاکس رشد کرده (flux-grown) مواجه می شوند. Jonathan Muyal is a research stone collection gemologist at GIA in Carlsbad, California, and Pierre-Yves Chatagnier is with Tsara International in Paris. Gems & Gemology, Winter 2018, Vol. 54, No. 4