گوهرشاد : سنگی در دشت جنوبی رفسنجان با طرح‌های غیر‌ منتظره

گوهرشاد نامی تجاری برای سنگی متشکل از لامیناسیون های مس دار (آزوریت، مالاکیت، پاراتاکامیت) همراه با کلسیت است که چند سالی است در دشت جنوبی رفسنجان یافت شده است.

قطعات این گوهرسنگ با توجه به وجود کانیهای اصلی که رنگ این گوهر سنگ را ایجاد کرده اند و با توجه به زمینه کربناته آن و همچنین فشردگی متوسط کانیهای تشکیل دهنده و قرار گیری لایه های کانی مس دار در قسمت های مختلف سنگ، دارای خصوصیات فیزیکی به شرح زیر است سختی این نمونه ها 3 تا 5، وزن مخصوص 76/2 و ضریب شکست 55/1 تا 56/1 است.

خوشبختانه چند نمونه ارسالی توسط آقای حمید طاهری نیا (پیج اینستاگرام  htn_gabri@) که با همت او و همکارانش این نوع سنگ را یافته اند ، بدستم رسید. در تصویر (1) یک پر گشنیز سبز با حاشیه آبی در زمینه سفید می بینیم. چنین طرحی نزدیک به سنگهایی متشکل از کانی های شاتوکیت – مالاکیت – کریزوکولا – آزوریت است که در بازار هم موجودند.

با این حال سنگهای ترکیبی ذکرشده اغلب خیلی شلوغ و زمینه رنگی اغلب آبی-سبز دارند تا سفید تا خاکستری – قهوه ای سنگ گوهرشاد ، خصوصیات ظاهری مختص خود را دارد و بنظر من شبیه به نقاشی های آبرنگ روی زمینه سفید-خاکستری یا کرمی رنگ (شبیه شن ماسه) است. طرح های آنها ممکن است موازی، متحدالمرکز و متقاطع باشند.
بنظرم این خصوصیات طرح های غیر منتظره و هنری جالبی ایجاد می کند که می تواند بیشتر برای آویز ، گوشواره یا دستبند استفاده شود. البته بدلیل سختی کم ، باید از ساییدن آنها به سنگهایی با سختی بالا جلوگیری شود.

میزان ذخایر

نهشته های پلئیستوسن -کواترنری دشت جنوبی رفسنجان (غرب استان کرمان) دارای انواع کانی های مس از نوع رسوبی بوده که از ارزش سنگهای کلکسیونی و گوهر سنگ برخوردار هستند. مهمترین کانی های مس شناسایی شده شامل مالاکیت، آزوریت، آتاکامیت، پاراتاکامیت و کریزوکولا هستند.

کانی زایی مس در این توالی به سه صورت سیمان (در کنگلومراها)، نودول (در ماسه سنگ ها و گلسنگ های توفی) و لامیناسیون های موازی تا مورب متناوب با کلسیت (تراورتن ها) مشاهده می شوند. دو گروه اول صرفا جنبه تزئینی و کلکسیونی داشته اما گروه سوم از قابلیت تراش مناسبی برای زیورآلات برخوردار بوده و لذا می توانند به عنوان گوهرسنگی مانند “گوهرشاد” معرفی شوند.

میزان ذخایر این رسوبات کم بوده و به گفته آقای طاهری نیا بیش از 1 تن نیست و از هر ده کیلو فقط 5 نمونه گوهری قابل تراش می باشند. اطلاعات بیشتر در این زمینه را می توانید در ” بررسی ویژگی های زمین شناسی و کانی شناسی سنگهای تزئینی و گوهرسنگهای منطقه رفسنجان (غرب استان کرمان) و معرفی آنها.” پایان نامه کارشناسی ارشد زمین شناسی اقتصادی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، 223 صفحه مطالعه نمایید.