بیش از یک قرن است که یاقوتهای سرخ (و سفایرها) در امتداد مرز فعلی تایلند و کامبوج استخراج می شود. این ذخایر احتمالاً در قرن نوزدهم توسط بازرگانان برمه ای كه به مُگوک سفر می كردند كشف شد. چندین مسافر در سالهای 1818-1880 گزارش كردند كه مردم برمه در جستجوی سنگهای قیمتی در نزدیکی چانتابوری و پیلین بودند. هم اکنون مقیاس معدن کاری یاقوت تایلند و کامبوج بسیار کمتر از 40 سال پیش است ، اما هنوز سنگهای خوبی در حال استخراج است.
تاریخچه یاقوتهای تایلند – کامبوج
مناطق تولید سنگهای قیمتی پیلین (Pailin) و ساملاوت (Samlaut) در کامبوج ادامه کار معدن Chanthaburi ‐ Trat واقع در تایلند است. در بیشتر قرن نوزدهم ، در زمان کشف ذخایر ، منطقه اطراف چانتابوری ، که در آن زمان با نام “Chanthaboon” شناخته می شد ، تحت کنترل پادشاهی سیام (نام قدیم تایلند) قرار داشت. پس از حادثه پاکنام (یک درگیری نظامی که در طول جنگ فرانسه و سیامی) در سال 1894 ، فرانسوی ها چانتابوری و ترات (تایلند فعلی) را اشغال کردند. این مناطق در ازای استان های باتمبنگ ، سیهم رئاپ و سیسوپون (کامبوج فعلی) به سیام برگردانده شدند. پیلین و ساملاوت ، بخشی از استان باتمبنگ ، قسمتی از هندوچینای فرانسه شدند. پس از استقلال در سال 1954 ، آنها بخشی از پادشاهی کامبوج شدند. در طول جنگ که کشور را از سال 1970 تا سال 1999 به ویرانی کشاند، پیلین یک دژ خمرهای سرخ (حزب) بود. پس از جنگ داخلی ، پیلین به عنوان استان مستقل اعلام شد. با وجود جنگ ، این ذخایر به منبع مهمی از یاقوت برای تجارت جهانی در اواخر قرن بیستم تبدیل شدند. تا آن زمان ، تولید کننده اصلی یاقوت برمه (میانمار) بود. در سال 1962 ، تجارت سنگهای قیمتی برمه به دلیل کودتای نظامی در این کشور متلاشی شد. تجارت بین المللی در تایلند به دنبال منبع جدیدی از یاقوت سرخ بود ، به ویژه برای سنگهای کوچکتر که به عنوان مخراجی برای رشد صنعت تولید جواهرات آنها استفاده می شود.
به لطف فناوری استخراج معادن استرالیا ، در دهه 1970 چندین معدن روبی مکانیزه در تایلند شروع به کار کرد. رژیم خمرهای سرخ به معدنچیان تایلندی اجازه داد تا در پیلین و ساملاوت برای تأمین مالی مبارزه خود با ویتنامی ها کار کنند. از سال 1990 ، معادن یاقوت سرخ تایلند تا حد زیادی رها شده است. به طور پراکنده ، برخی از معدنچیان را می توان در نهرهایی در شرق چانتابوری به سمت مرز تایلند-کامبوج یافت. این رودخانه های کوچک که از طریق مزارع عبور می کنند توسط کشاورزان در فصل خشک مورد استفاده قرار میگیرند. یاقوتهای کوچک با استفاده از ابزارهای بسیار ساده از شن رودخانه ها استخراج می شوند. کانسارهای گوهری چانتابوری ، ترات و پیلین با بازالتهای قلیایی همراه هستند. اینها بازالتهایی هستند که در اعماق زیاد تشکیل می شوند ، معمولاً فرض می شود که در در نزدیکی گذار با پوسته و در گوشته باشند. جنوب شرقی آسیا میزبان چندین بیرون آمدگی های بازالت قلیایی است که مربوط دوره سنوزوئیک (ترسياری) هستند. اگرچه اکثر آنها دارای سنگهای قیمتی نیستند یا به اندازه کافی غنی نیستند که بتوان از آنها بهره برداری تجاری کرد ، اما برخی از این ذخایر تأثیر جدی بر تجارت جهانی گوهر گذاشته اند.
کانسارهای مربوط به بازالتهای قلیایی عمدتا سفایرهای BGY (آبی-سبز-زرد) تولید می کنند ، اما یاقوت سرخ را نیز می توان یافت. سنگهای قیمتی در این پایه ها به عنوان بيگانه بلور یافت می شوند (شکل 4). این بدان معنی است که آنها در بازالت شکل نگرفته اند ، بلکه توسط بازالت سوار شده و به سطح منتقل می شوند. چندین دلیل برای این موضوع وجود دارد:
- آزمایشات برای تبلور کرندوم از مذاب با ترکیب مشابه بازالت قلیایی هرگز موفق نبوده است.
- کرندوم هرگز شکل بلوری کاملی را نشان نمی دهد ، همیشه گردشده (حتی در قسمت بازالت) یافت و خوردگی نامنظم سطحی و جذب را نشان می دهد ، که مشخص میکند بازالت شروع به از بین برد / حل کردن کرندوم کرده زیرا آن در یک محیط بازالتی بی ثبات است.
- چند اینکلوژن در روبی ها و سفایرهای مروبط به بازالت نشان دهنده این بود که غیر ممکن است آنها در بازالتهای قلیایی تشکیل شوند.
به دلیل آب و هوای گرم و مرطوب آسیای جنوب شرقی ، بازالتهای قلیایی خیلی سریع فرسایش مییابند. در طی فرآیند هوازدگی ، مواد معدنی پایدار بیشتری از ماتریس بازالت آنها آزاد می شوند. اینها عمدتاً کرندوم ، گارنت ، زیرکن و کلینوپیروکسنهای بزرگ هستند. ماتریس بازالت ، که از پیروکسن های دانه ریز تشکیل شده است ، به یک گِل مایل به قرمز تبدیل شده است.
سنگهای قیمتی آزاد شده در کانسارهای آبرفتی ثانویه یافت می شوند. این کانسارهای رودخانهای می توانند مواد معدنی سنگین را در مکان های معینی که انرژی و سرعت رودخانه بطور موضعی کم است جمع کنند. این تله ها در پشت تخته سنگ های بزرگ ، در انحناهای رودخانهای و بعد از بخش های تند رودخانه و شیب دار یافت می شوند. در نهشتههای رودخانه حوضه پیلین ، این تله ها حاوی کانیهای معدنی وابسته با بازالت های قلیایی هستند ، اما مواد معدنی سنگین ساز نگهای دیگر یافت شده در این نزدیکی را نیز دارند. نمونه هایی از طلا و چندین گونه گارنت که توسط معدنچیانی که اخیرا در نهشتههای رودخانه پالئو (paleo) کار می کنند ، یافت شده است.
مقایسه یاقوت تایلند با یاقوت برمه
یاقوتهای سرخ برمه و سیامی(تایلند) در رویدادهای زمین شناسی کاملاً متفاوت تشکیل شده اند. این منجر به این میشود که هر کدام دارای یاقوتهایی متفاوت با مجموعه اینکلوژنهای معمول خود و ویژگی های شیمیایی خاص خود (از نظر عناصر جزئی) باشند. یاقوت های همبسته با مرمر (سنگ میزبان) برمه، مقدار آهن بسیار کمتری و فلورسانسی بسیار قوی دارند. یاقوت سیامی مربوط به بازالت دارای محتوای آهن بسیار بالایی است و در نتیجه از فلورسانس بسیار کمی برخوردار است. با توجه به این محتوای بالاتر آهن ، رنگ نمایی مایل به ارغوانی و تیره تر دارد. برای از بین بردن این جنبه ارغوانی و احیا هرگونه ریز ترک داخلی احتمالی ، یاقوت هایی که در تایلند و کامبوج تشکیل می شوند معمولاً با حرارتدهی بهسازی می شوند.
تکنیک های استخراج در معدن
انواع مختلفی از عملیات معدنکاری یاقوت را می توان در منطقه غرب پیلین یافت. نوع اول در بستر رودخانه های قدیمی کار می کند و در بزرگترین مقیاس ها کار می کند. اینها اغلب با ماشین آلات کار می کنند: از جمله دستگاه های ابزار بست ، پمپ ها و ماشین های حفاری که از آنها برای از بین بردن بلوک های بزرگ استفاده می شود. از پمپ ها و جت های فشار قوی برای شل شدن گل و ماسه و سنگهای ریزتر استفاده می شود. پس از آزاد شدن ، آنها به سمت پمپ شن می روند. این پمپ گل روان را به سمت غربالگر مکانیکی انتقال می دهد که در آن کانیهای سنگین متراکم شده اند. در پایان روز ، دستگاه غربالگر سنگهای با ارزش را از باطله جداسازی میکند.
معدنچیان دیگر در بستر رودخانه فعال کار می کنند. رودخانه پیلین دارای نوسانات شدیدی است و ریشه در کوههای Cardamom، جنوب پائیلین دارد. این جنگل کوهستانی میزبان چندین بازالت قلیایی است که یاقوت سرخ و سفایر تولید می کنند. اینها در فصل بارندگی حمل می شوند. با پایین آمدن سطح آب ، بسیاری از تله سدهای موجود در بستر رودخانه قابل دسترسی هستند. کارگران معدن شروع به شستن و الک کردن شن و ماسه هایی که در پشت تخته سنگهای بزرگ یا در کنار رودخانه ها متجمع شده اند ، می کنند.
برخی از معدنچیان تصمیم گرفتند با حفر چاله هایی در بستر رودخانه تله هایی مصنوعی ایجاد کنند. با افزایش سطح آب ، این حفره ها سنگهای معدنی سنگینتر را به دام می اندازند. سال بعد ، هنگامی که رودخانه دوباره کم عمق شود ، شن های به دام افتاده را تمیز و جداسازی می کنند.
بررسی گوهرشناسی یاقوتهای سرخ تایلند – کامبوج
GIA تعداد 36 نمونه روبی از این مناطق ذکر شده از قرمز مایل به ارغوانی تا ارغوانی مورد مطالعه قرار داد. برخی از آنها به صورت ویفر (قرص نازک) ساخته شده و برخی دیگر نیز دارای یک پنجره پولیش شده هستند. در این مطالعه ، پنج نمونه که عمدتاً از نظر غلظت کروم و آهن متفاوت بودند ، برای طیف سنجی UV-Vis-NIR و FTIR انتخاب شدند (جدول 1). همه نمونه ها برای ترکیبات و شیمی مورد مطالعه قرار گرفتند.
یاقوت های کامبوج-تایلند دارای رنگ قرمز تا قرمز مایل به ارغوانی هستن. خصوصیات گوهر شناسی استاندارد که برای یاقوت طبیعی انتظار می رفت: RI= 1.760 to 1.770 با تُلِرانس 0.002 . طیف جذب یاقوت در طیف سنجی دستی مشاهده شد. فلورسانس آنها قرمز ضعیف تا متوسط تحت موج بلند و خنثی تحت نور با طول موج کوتاه بود.
دنیای درون یاقوتهای کامبوج و تایلند
خصوصیات اینکلوژنهای موجود در یاقوت سرخ از مرز کامبوج و تایلند شامل کانیهای معدنی (مانند دیوپسید ، نگاتیو کریستال و غیره) است که با اثر انگشتهای مایع یا فیلم نازک ، شکستگی های طبیعی ترمیم شده و صفحات دوقلویی پلی سنتتیک با لوله های کوچک رشد متقاطع شده اند. عکس های زیر به صورت عمیق تر بر روی این نوع اینکلوژنها تمرکز کرده است: تصاویر مختلف از کانی های معدنی یا نگاتیوکریستالها و برخی از بلورهای توام با فیلم نازک و اثر انگشتهای مایع “آتول (آبسنگ) مانند”
مقایسه یاقوت های کامبوج – تایلند با سایر یاقوت های سرشار از آهن بر اساس شیمی
به طور کلی ، یاقوت سرخ در سه محیط زمین شناسی یافت می شود. دو مورد از آنها تمایل به ایجاد یاقوت با آهن بالا دارند: وابسته با آمفیبول و بازالتی. یاقوتی که مرتبط با سنگ میزبان مرمر است غلظت آهن بسیار کمتری دارد. هر محیط زمین شناسی همچنین منجر به مجموعه ای از میانباره های متفاوت می شود. یعنی مجموعه اینکلوژنهای یاقوت سرخ همبسته به بازالت با اینکلوژنهای موجود در یاقوت های وابسته با آمفیبول متفاوت است. یاقوتهای سرخ منطقه مرزی کامبوج و تایلند دارای عناصر جزئی قابل توجه منیزیم (Mg) ، تیتانیوم (Ti) ، وانادیوم (V) ، کروم (Cr) ، آهن (Fe) ، نیکل (Ni) و گالیم (Ga) هستند. غلظت بالای منیزیم به ترتیب در 154 و 143 ppma برای یاقوت کامبوج و تایلند مشاهده میشود. میانگین غلظت آهن برای منطقه پیلین (Pailin) کامبوج 1317 ppma و برای تایلند ppma 1089 بود. همچنین قابل توجه است که همه نمونه ها نیکل Ni قابل توجهی را تا 7 ppma نشان دادند. نتایج روبی های منطقه مرزی کامبوج و تایلند (تعداد نمونه ، 34 عدد برای کامبوج و 7 عدد یاقوت تایلندی) با سایر یاقوتهای آهندار (Fe) زیاد از پایگاه داده GIA (جدول 2) مقایسه شد، از جمله یاقوتهای مرتبط با آمفیبول از مونتپوئز؛ موزامبیک (n = 99) ، وینزا؛ تانزانیا (n = 14) ، همچنین معادن یاقوت های ماداگاسکار شامل: زاهامنا (n = 66) ، آندیلامنا (n = 14) و وتمندری (n=3) ؛ و یاقوتهای سرخ همبسته به بازالت از شهرستان بارینگو ، کنیا (تعداد 20 عدد). یاقوت کم آهن شامل نمی شود زیرا بر اساس محتوای آهن به راحتی قابل تشخیص هستند. روبی های کم آهن (Fe) (مرتبط با مرمر) شامل میانمار ، ویتنام و افغانستان است. ما یاقوت سرخ با غلظت متوسط آهن بالاتر از ppma 300 را یاقوتی با آهن بالا می دانیم. مفیدترین پلات فراوانی برای مقایسه یاقوت کامبوج-تایلند از دیگر مناطق نسبت Ga / Mg و V است ، شکل 40 را ببینید.
یاقوتهای تایلندی کامبوج-تایلند دارای منیزیم بالاتر و در نتیجه نسبت Ga / Mg کمتری هستند که می تواند از سایر مناطق جدا شود. یاقوت های موزامبیک حاوی V کمتری نسبت به یاقوت های ماداگاسکار و تایلندی کامبوج بودند. با این حال ، وینزا کمترین محتوای V یا کمتر از حد تشخیص را ارائه داد در حالی که یاقوتهای معدن وتمندری ماداگاسکار دارای بالاترین V تا 83 ppma بود که با نتایج حاصل از شوارتز ، 2001 مطابقت داشت.
نتایج دیگر اسپکتروسکوپی یاقوتهای تایلند و کامبوج
طیف UV-Vis-NIR یاقوت سرخ کامبوج – تایلند ترکیبی از عناصر رنگساز کروم و آهن را نشان می دهد. وقتی محتوای کروم کم باشد طیف آهن غالب است. هر نمونه مورد مطالعه جذب پیشینه زیادی را نشان می دهد که از 600 نانومتر به منطقه ماورابنفش (UV) شروع می شود. این خصوصیت جذب ویژگی یاقوتهای طبیعی است که توسط طیف جذب بار +Fe2 + -Ti4 ایجاد می شود. یاقوتهای کامبوج-تایلند دارای Mg قابل توجه و بالاتر از غلظت Ti هستند که برای کرندوم طبیعی غیر معمول است. از نظر تئوری ، اگر بار Mg ، Ti را به طور كامل جبران كند ، +Fe2 و +Ti4 نمی توانند برای ایجاد یك رنگ آبی زوج شوند. زیاد بودن یا کم بودن این مقادیر سبب میشود طیف رنگ ارغوانی تا قرمز مایل به ارغوانی ایجاد شود. به دلیل طیف قابل توجهی کروم ، اوج انتقال بار Fe2 + -Ti4 + در 580 نانومتر پنهان است. طیف انتقال بار Fe+ -Ti+4 نشان داد که طیف کروم خالص از طیف کل کم می شود. با این حال ، این ماده فقط اندکی در نتیجه رنگ قرمز مایل به ارغوانی یاقوتهای منطقه مرزی کامبوج و تایلند دخیل است. طیف FTIR به دست آمده از یاقوت کامبوج-تایلند در اواسط تا مادون قرمز، بدون پیک و در محدوده cm-1 1500 تا 5000 قابل تشخیص نبوده و یا مقدار بسیار کم تنها cm-13309 و شامل کانی کائولینیت بود. مقیاس فراوانی Ga/Mg و V برای تعیین منشا بسیار مفید است ، به ویژه هنگامی که سنگها فاقد اینکلوژن هستند یا وقتی که سنگها در دمای بالا حرارت داده می شوند که معمولاً در یاقوتهای کامبوج-تایلند انجام می شود تا رنگ تیره روشن شود یا رنگ آبی از بین برود. از وجود Ni می توان برای جداسازی این سنگهای قیمتی از سایر یاقوت های با آهن بالا نیز استفاده کرد.
Source: Supharart Sangsawong, Wim Vertriest, Sudarat Saeseaw, Vincent Pardieu, Jonathan Muyal, Charuwan Khowpong, Ungkhana Atikarnsakul, and Vararut Weeramonkhonlert August 7, 2017 A Study of Rubies from Cambodia and Thailand