کوارتز توت فرنگی یا دُر خونی : یک گوهر زیبا و خوشمزه

کوارتز توت‌فرنگی (Strawberry quartz) یا دُر خونی یک نام تجاری برای نمونه‌هایی از کوارتز یا کوارتزیت صورتی تا قرمز استفاده می‌شود که رنگ خود را از اینکلوژن‌های معدنی قابل مشاهده با چشم دریافت می‌کنند. 
این درونگیرها می‌توانند صفحات کوچک هماتیت ، پیمونتیت ورقه‌های لپیدولیت، ورقه‌های آلورژیت (یک مسکویت قرمز مایل به نارنجی) یا سایر کانی‌هایی باشند که به رنگ صورتی تا قرمز هستند.

اینکلوژن‌های قابل مشاهده در نام کوارتز توت‌فرنگی نقش دارند زیرا ظاهر آنها می‌تواند شبیه دانه‌های توت‌فرنگی باشد. اگرچه از نظر میکروسکوپی ظاهر آنها شبیه پلاکت های خون است، شاید بهمین دلیل باشد که در ایران با نام دُر خونی یا کوارتز خونی یا دُر حسینی نیز معروفند.

شرایط تشکیل

بیشتر نمونه‌های کوارتز توت‌فرنگی از بلورهای کوارتز تکی با کانی‌های قرمز تشکیل شده‌اند. با این حال، برخی از نمونه‌ها از کوارتز دانه‌ای به شکل کوارتزیت با اینکلوژنهای لپیدولیت یا میکای آلورژیت تشکیل شده‌اند.

کوارتزیت یک سنگ دگرگونی است که وقتی ماسه‌سنگ در معرض گرما و فشار قرار می‌گیرد، تشکیل می‌شود. این نوع کوارتز توت‌فرنگی اغلب آونتورسنت است زیرا در طول دگرگونی، دانه‌های میکا در سنگ با سطوح بازتابنده خود عمود بر جهت فشرده‌سازی دگرگونی جهت‌گیری می‌کنند.

این موضوع آنها را قادر می‌سازد تا بازتاب‌های همزمانی را که به عنوان آونتورین شناخته می‌شوند، تولید کنند. این نمونه‌ها اغلب به عنوان “آونتورین صورتی” یا “آونتورین توت‌فرنگی” به بازار عرضه می‌شوند .

کاربردهای کوارتز توت فرنگی در جواهرات

کوارتز توت فرنگی به صورت دامله، مهره‌ها، النگوها، کاروینگ و تراش فست در جواهرات کاربرد دارد. اگرچه کوارتز توت فرنگی نسبت به کوارتزهای بی رنگ شفاف کمیاب است، اما همچنان یک گوهر ارزان قیمت است. این امر باعث می‌شود که بتوان با استفاده از نقره یا طلای ۱۰ عیار، آن را به جواهرات ارزان قیمت تبدیل کرد.

بهترین نمونه های کوارتز توت فرنگی آنهایی است که رنگ صورتی یا قرمز پررنگی دارند و رنگ آنها در سراسر سطح گوهر یکنواخت باشد. اینکلوژنها باید به اندازه کافی بزرگ باشند تا با چشم قابل مشاهده باشند، اما نه آنقدر بزرگ که ناخالصی ها به سطح برسند و حفرات قابل توجهی روی سطح گوهر ایجاد کنند. 
اینکلوژنهای بازتابنده‌ای که هنگام مشاهده گوهر در حالت رو به بالا، جلوه‌ای آونتورسان یا سوسو زننده ایجاد می‌کنند، برای برخی از خریداران بسیار جذاب خواهند بود.

تفاوت کوارتز توت فرنگی و رز کوارتز

کوارتز توت فرنگی و رز کوارتز دو سنگ متفاوت هستند. رنگ صورتی تا قرمز کوارتز توت فرنگی ناشی از بازتاب نور از ذرات معدنی ریز موجود در کوارتز است.
با این حال، تصور می‌شود که رنگ رز کوارتز ناشی از مقادیر ناچیز تیتانیوم، آهن یا منگنز در کوارتز یا رشته‌های بسیار ریز از نوع صورتی کمیاب دومورتیریت باشد.

بدل کوارتز توت فرنگی

کوارتز توت فرنگی بسیار محبوب و فراوان است، با این حال، نمونه هایی با رنگ و ظاهر عالی کمیاب است. طبیعت به اندازه کافی کوارتز توت فرنگی عالی برای برآوردن تقاضا ارائه نمی‌دهد. بنابراین، موادی ساخته اند که دقیقاً شبیه کوارتز توت فرنگی باشند.

رایج‌ترین نوع بدل کوارتز توت فرنگی با ذوب کردن شیشه و مخلوط کردن آن با ذرات هماتیت یا هر ماده قرمز دیگری ساخته می‌شود. کوارتز توت فرنگی بدل وقتی با مهارت ساخته شود، می‌تواند رنگی بسیار جذاب و پراکندگی خوبی از ناخالصی‌ها داشته باشد.