اسپینل جدای (Jedi Spinel) : چرا آنها اینقدر محبوب هستند؟

اسپینل جدای نوعی اسپینل قرمز-صورتی نئونی روشن و درخشان با فلورسانس قوی است که از منطقه نامیا و معدن من‌سین موگوک در میانمار می آیند. در گزارشهای گوهرشناسی رنگ آنها معمولا به عنوان “قرمز مایل به صورتی vivid” توصیف می شود، که گاهی اوقات به “قرمز نئونی” و “صورتی تند” تغییر می کند. در مجموع، هر بار که نام اسپینل جدای را می شنوید، دقیقا به اسپینل قرمز از موگوک برمه فکر کنید. 

اسپینل ها که از لحاظ تاریخی از تاجیکستان، افغانستان و سریلانکا و اخیراً از ویتنام و تانزانیا می آیند، سابقه طولانی در دنیای سنگهای قیمتی دارند. با این حال، طی چند دهه گذشته، اسپینل‌های صورتی و قرمز نئونی رنگ درخشانی با فلورسانس قوی از منطقه نامیا (همچنین به نام نانیازیک) و معدن من‌سین موگوک در میانمار (که قبلاً برمه نام داشت) باعث افزایش تقاضا برای اسپینل‌ها شده است.

در مقایسه با اسپینل‌های صورتی تا قرمز معمولی، اسپینل‌های جدای معمولاً رنگ‌های زیبایی با تن روشن و اشباع شدید نشان می‌دهند. مهمتر از همه، رنگ قرمز و فلورسانس قوی به به دلیل کروم بالا و آهن کم اسپینل جدای یک رنگ نئونی منحصر به فرد می دهد و آن را از هر رقیب متمایز می کند. 

اسپینل های جدای می توانند تا چندین هزار دلار برای هر قیراط ارزش داشته باشند. آنها معمولا بدون بهسازی هستند. تجارت اسپینل معمولاً روی یک میز کوچک میان خریداران و فروشندگان در بازار محلی موگوک انجام می شود. بیشتر فعالیت‌های استخراج توسط معدنچیان مستقل انجام می‌شود که عمدتاً در این زمینه کار می‌کنند و از روش‌های سنتی برای یافتن گوهرهای گرانبها استفاده می‌کنند.

نام تجاری اسپینل “جِدای” از کجا می آید؟

نام گذاری اسپینل های “جدای” از مقاله پیشین پاردیو سرچشمه می گیرد که باعث محبوبیت فزاینده اسپینل ها در میان تاجران و کلکسیونرهای سنگهای قیمتی شد.

در سال 2002 هنری هو، یک تاجر گوهر از بانکوک و یک خبره اسپینل، آقای وینسنت پاردیو (گوهرشناس میدانی) را با یک ماموریت ساده استخدام کرد: پیدا کردن یک اسپینل درخشان 10 قیراطی از نامیا در میانمار.
آنها روزها را با یکدگیر در میانمار گذراندند و به گوهرها نگاه می کردند. وینسنت در ذهن خود می دانست که تن رنگ تاریک یک اسپینل سبب نابودی آن (از نظر ارزش) می شود.

مقادیر کمی از آهن باعث تیره شدن رنگ قرمز در اسپینل ها و کاهش فلورسانس آنها می شود. هر چه آهن در اسپینل بیشتر باشد تیره تر و فلورسنت کمتری خواهد داشت. بنابراین، آهن «سمت تاریک نیرو» را در اسپینل‌ها القا می‌کند.
در آن زمان، فیلم پرفروش هالیوود جنگ ستارگان: اپیزود دوم – حمله کلون ها در سینماها بود و شعار آقای وینسنت این بود:

نیرو در اسپینل قوی است، اما مراقب جنبه تاریک نیرو باشید.

بنابراین، آنها تصمیم گرفتند که این گوهرهای قرمز-صورتی درخشان را به افتخار قهرمان های معروف جنگ ستارگان “جدای” بنامند، زیرا آنها از ” نیروهای تاریک” دست نخورده بودند.

این نام در گزارش آقای پاردیو در شماره بهار 2014 فصل نامه گوهر و گوهرشناسی GIA با نام Gems & Gemology و ترجمه آن به چینی ذکر شد. نام “اسپینل جدای” در طول سال ها توسط فروشندگان سنگ های قیمتی به عنوان یک نام تجاری پذیرفته شده است و در سال های اخیر در بازار آسیا به ویژه در چین با افزایش تقاضا برای گوهرهای رنگی به طور گسترده ای شناخته شده است.

آیا اسپینل جدای در جایی غیر از برمه وجود دارد؟

اسپینل های جدای را می توان در نهشته های اولیه و ثانویه، عمدتاً در شمال میانمار (نامیا) و میانمار مرکزی (موگوک)، از جمله کانسار من سین، یافت. Man Sin که در زبان برمه ای به معنای “آینه شفاف” است، یک منطقه کارستی است، به این معنی که ناحیه از انحلال سنگ های محلول مانند سنگ آهکی و دولومیتی تشکیل شده است.

اگرچه نامیا (Namya) و من‌سین (Man Sin) در برمه به خاطر اسپینل‌های قرمز تا مایل به صورتی پر رنگ درخشان (vivid) مشهور هستند، اما این رنگ‌های نئونی را می‌توان در دیگر منابع اسپینل در ویتنام و تانزانیا نیز یافت.
اسپینل “جدای” از من‌سین و نامیا در مقایسه با اسپینل از موگوک، ویتنام، تانزانیا، و تاجیکستان و با اسپینل “غیر جدای” از سایر مناطق معدنی در موگوک، محتوای آهن بسیار پایینی دارند. در هر دو اسپینل قرمز و آبی، به نظر می رسد رنگهای پررنگ با وجود آهن توضیح داده می شود، در حالی که اسپینل قرمز رنگ خود را مدیون وجود کروم است.

درجه‎‌بندی رنگ اسپینل جدای توسط AIGS

از آنجایی که اختلافاتی در تفسیر استاندارد کیفیت اسپینل “جدی” وجود داشت، در سال 2021، AIGS گزارش های درجه بندی اسپینل جدای (Jedi) خود را برای تبدیل نام تجاری “Jedi” به یک استاندارد کیفیت دقیق راه اندازی کرد. درجه “جدای” برای اسپینل از AIGS فقط یک کد رنگ نیست، بلکه یک ارزیابی کیفیت جامع در رابطه با شش فاکتور است:
رنگ ، فلورسانس ، پاکی ، تراش  ،درخشش  بهسازی ، منشا

استاندارد AIGS برای اسپینل جدای به اسپینل های طبیعی، بدون بهسازی و تراش فست با رنگ های قرمز، قرمز مایل به صورتی، صورتی مایل به قرمز تا قرمز نارنجی، در اشباع متوسط تا زیاد و بدون رنگ های تیره اشاره دارد. سنگ های “اسپینل جدای” درجه بندی شده AIGS دارای پاکی eye-clean (با چشم غیر مسلح پاک)، درخشندگی عالی و فلورسانس متوسط تا قوی هستند. آنها همچنین منحصراً از مناطق معدنی در میانمار می آیند.

منابع:

Gia.edu : Gems & Gemology, Spring 2014, Vol. 50, No. 1