سنگ گراندیدیریت (Grandidierite) چیست؟ ویژگی‌های گراندیدریت و تشخيص آن

گراندیدیریت (Grandidierite) یک کانی کمیاب با رنگ سبز-آبی دوست داشتنی باسختی 7.5 است که به ندرت در کلکسیون گوهر یا جواهرات دیده می شود. سنگهای باکیفیت با تراش جواهری بسیار نادر هستند ، به طور مثال از هر 10 هزار بلور گراندیدیریت یافت شده در ترانومارو ماداگاسکار فقط 1 مورد آن کیفیت گوهری و قابل تراش دارد. این میزان کمیابی سبب شده که یک جواهر گراندیدریت باکیفیت قیمت هایی حتی بیش از 20 هزار دلار برای هر قیراط داشته باشد.

مشخصات گوهری گراندیدیریت

گراندیدیریت که به نام طبیعت شناس فرانسوی آلفرد گراندیه (1836-1912) نامگذاری شده است، یک بوروسیلیکات آلومینیوم بسیار کمیاب با فرمول (Mg,Fe)Al3(BO3)(SiO4)O2 با سیستم بلوری اورتورومبیک است. این کانی برای اولین بار در صخره های آندرهومانا در سواحل جنوبی ماداگاسکار کشف شد. گراندیدریت به عنوان کانی سبز مایل به آبی تا آبی مایل به سبز توصیف شده است . رنگ آبی با میزان آهن افزایش می یابد. شفاف تا نیمه شفاف با رنگ زرد کم رنگ تا بی رنگ، آبی متمایل به سبز و سه رنگ نمایی آبی است. 

بلورهای ارتورومبیک زاویه دار کشیده بزرگتر، که ممکن است تا 8 سانتی متر اندازه داشته باشند، اغلب به شدت خوردگی و ترک دارند. تراش های دامله گراندیدیریت نیمه شفاف می توانند از 1 تا 10 قیراط وزن داشته باشند و اندازه آنها به حدود 1 اینچ برسد. بسیاری از مواد یافت شده عموماً مات هستند. تلفظ صحیح این کانی در انگلیسی “گراندیدیرایت” و در فارسی  “گراندیدیریت” است که متاسفانه در بسیاری از سایت های ایرانی به اشتباه “گراندیدریت” ذکر کرده اند! ما نیز به ناچار در این مطلب از هر دو استفاده میکنیم. 

گراندیدریت کجا یافت می شود؟

برای سال‌های متمادی، Cap Andrahomana در جنوب ماداگاسکار، همان محل، تنها منبع شناخته شده مواد با کیفیت گوهری بود. یک کشف جدید در Tranomaro، همچنین نزدیک Cap Andrahomana، گراندیدیریتی شفاف و با کیفیت گوهری تولید کرده است.

از زمان کشف آن، گراندیدریت به عنوان یک کانی کمکی کمیاب در پگماتیت آلومینیومی غنی از بور مانند آپلیت، گنیس و سنگ کریستالی مرتبط با charnockite و در سنگهایی که در معرض دگرگونی محلی با دمای بالا و فشار کم (هاله‌های تماسی و بیگانه‌سنگی) قرار می‌گیرند ، یافت شده است. علاوه بر ماداگاسکار، از نیوزلند، نروژ ، سورینام ، الجزایر ، ایتالیا ، مالاوی ، هند ، ایالات متحده ، کانادا ، قطب جنوب ، جمهوری چک و سایر مناطق نیز گزارش شده است. با این حال گراندیدریت با کیفیت گوهری بسیار نادر است. مواد جواهری بزرگتر از یک میلی متر فقط در ماداگاسکار و سریلانکا یافت شده است.

چگونه یک گراندیدیریت را شناسایی کنیم

گراندیدیریت ها پلئوکروییسم قوی از سه رنگ را نشان می دهند. این بدین معناست که بسته به زاویه دید می توانند سه رنگ مختلف را نشان دهند: آبی-سبز تیره، بی رنگ (گاهی اوقات زرد بسیار روشن) یا سبز تیره.

در حالی که سه رنگ نمایی معمولاً می تواند به تمایز گراندیریت ها از سایر گوهرها کمک کند، لازولیت ها می توانند با رنگ های آبی-سبز ظاهر شوند و پلئوکروییسم بی رنگ/آبی/آبی تیره را نشان دهند. با این وجود، لازولیت ها تا حدودی ضریب شکست (RI) و وزن مخصوص (SG) بالاتری دارند. گراندیدیریت ها نیز سختی بیشتری دارند. به خاطر داشته باشید که تست های خراش سختی تنها باید به عنوان آخرین راه حل برای شناسایی راف ها مورد استفاده قرار گیرد، بنابراین این آزمایش را بر روی یک سنگ قیمتی تراش خورده انجام ندهید.

گراندیدیریت های ماداگاسکار ممکن است دارای ویژگی های زیر باشند (در انتهای پایین محدوده معمول خود):

RI: a = 1.583; γ = 1.622
SG: 2.85

بهسازی و سنتتیک

دانشمندان گراندیدریت ها را برای پروژه هایی مانند تحقیق در مورد اومینلیت که اخیراً کشف شده و همچنین وقوع وردینگیت در پگماتیت ها سنتز کرده اند. با این حال، هیچ کاربرد شناخته شده ای برای این سنگ مصنوعی در جواهرات وجود ندارد. (شاید اگر گراندیدریت ها بهتر شناخته شوند، این موضوع تغییر کند). هیچ بهسازی یا بهبود شناخته شده ای برای این سنگ وجود ندارد با اینحال اینکه درآینده روش هایی مانند اویلینگ یا هیت مانسب برای این سنگ انجام شود، دور از انتظار نیست.

استفاده در جواهرات

گراندیریت دارای سختی 7.5 در مقیاس موس است که آن را در برابر خراش بسیار مقاوم کرده و برای استفاده در جواهرات ایده آل است. با این حال از دو جهت نیز رخ کامل و خوبی دارد که تراش آن را چالش برانگیز می کند. البته کمیاب بودن آن نیز این گوهر را به یک سنگ قیمتی نسبتا کمتر شناخته شده تبدیل کرده است.

از زمان کشف آن در سال 1902، بیشتر گراندیدیریت با کیفیت گوهری نیمه شفاف بوده است. سنگهای دامله تراش داده شده بسیار جذاب به نظر می رسند و حتی ممکن است مانند تورمالین به نظر برسند. اکتشافات اخیر گراندیدریت های شفاف در سریلانکا (حدود سال 2000) و یک ذخایر جدید در ماداگاسکار (2014) منجر به تولید گوهرهایی زیبا و تراش های جواهری فست شده است. اکثر سنگ‌های گراندیدیریت راف استخراج‌شده دارای اینکلوژنهایی از کانی های دیگر مانند زیرکون و مونازیت‌ها هستند که بر پاکی و رنگ سنگ تأثیر می‌گذارد.

مراقبت و نگهداری

گراندیدیریت ها دوام خوبی دارند تا در هر جواهراتی به خوبی عمل کنند، اما برخی از سنگ ها ممکن است حاوی اینکلوژنهایی از جنس کریستال های دیگر کانی ها باشند. به دلیل رخ و میزان شکنندگی، ممکن است حساسیت بیشتری نسبت به ضربه و لب پریدگی داشته باشند. به این دلایل، از سیستم‌های تمیز کردن مکانیکی خودداری کنید و در عوض از یک برس نرم، مواد شوینده ملایم و آب گرم استفاده کنید.