جدول ضریب شکست نور سنگهای قیمتی

ضریب شکست نور (Refractive Index) با نماد RI یکی از فاکتور های بسیار مهم در شناخت گوهر سنگ ها است زیرا هر گوهر سنگ ضریب شکست مربوط به خود را داراست. سنگهایی با ضریب شکست بیشتر، تمایل به درخشندگی و انعکاس بیشتر نور به چشم ما دارند. همانطور که در جدول نیز مشاهده میکنید برای الماس، شاخص برلیانسی آن سبب شده نسبت به گوهرسنگهای دیگر ارزشمند تر شود. قبل از دیدن جدول ضریب شکست نور کانی ها و سنگهای قیمتی لازم است با تعریف و برخی اصطلاحات آشنا شیوید:

ضریب شکست نور چیست؟

ضریب شکست نور در واقع بررسی سرعت نور در مایعات و جامدات و گاز ها بوده که عامل آن تغییر سرعت نور در محیط های مختلف است. در گوهرشناسی ضریب شکست نور در سنگ های قیمتی به دو روش ایمرسیون و رفرکتومتر سنجیده میشه.  نحوه محاسبه ضریب شکست نور بسیار ساده است. برای مثال سرعت نور در خلأ تقریبا ۳۰۰ هزار کیلومتر بر ثانیه است ولی سرعت نور در الماس چیزی در حدود ۱۲۵ هزار کیلومتر بر ثانیه است. با تقسیم سرعت نور در خلأ و سرعت نور در گوهر سنگ مورد نظر میتوان به شاخص ضریب شکست نور رسید: ۳۰۰÷۱۲۵=2.4 که این عدد همان ضریب شکست نور الماس چیزی در حدود ۲.۴۱۷ تا ۲.۴۱۹ است. اگر بخواهیم واضح تر تعریف ضریب شکست نور را بیان کنیم این مثال چاره گشاست: سکه ای درون یک ظرف بلورین بیندازید جایگاه دقیق سکه را علامت گذاری و سپس ظرف را با آب پر کنید. جایگاه دیده شدن سکه درون آب را علامت گذاری کنید. تغییر جایگاه سکه در واقع به علت تغییر سرعت نور در هوا نسبت به آب است.

دو شکستی یا ضریب شکست مضاعف (انکسار مضاعف) چیست؟

برخی کانی ها دو ضریب شکست نور (Double Refraction) دارند یا اصطلاحا دارای انکسار مضاعف (به انگلیسی: Birefringence) هستند. برخی کانی ها تک انکساری هستند. به طور کلی کانی ها به دو دسته تقسیم میشوند: 1- کانی های ایزوتروپیک (isotropic) کانی های ایزوتروپیک‌ آن دسته از کانی هایی هستند که از ساختار کریستالی همگرا و یکسانی برخودار بوده و نور در آنها با سرعت یکسان عبور می کند. عموم کانی هایی که تبلور ایزومتریک دارند از این جمله اند. کانی های ایزوتروپیک مانند الماس و اسپینل و… تک انکساری هستند. 2- کانی های غیر ایزوتروپیک (anisotropic)

کانی های گوهری آنیزوتروپیک یا غیر ایزوتروپیک آن دسته از سنگ‌های قیمتی هستند که نور در هنگام عبور از آنها به دو بخش تقسیم شده و بازاویه ای متفاوت انتشار میابد. گوهرهای غیر ایزوتروپیک دارای دوشکستی (Double Refraction) که حداکثر اختلاف این دو شکستی را ضریب انکسار مضاعف یا بیرفرنژانس (Birefringence ) می‌نامند. اکثر کانی های گوهری دارای شکست مضاعف هستند. همانطور که مشاهده میفرمایید یک پرتو نور به محض ورود به کانی به دو پرتو نور با زاویه ی متفاوت انکسار یافته. کانی های آنیزوتروپیک موج حرکتی نور را در یک مسیر محدود ساخته و سپس از ورود سایر امواج جلوگیری می کنند. بنابراین نور به دو پرتو تقسیم میشود هر یک از این پرتو‌ها با زاویه مخصوص به خود در مسیرهای مختلفی انتشار می یابند. اگر اختلاف انکسار مضاعف از این کوچکتر باشند قابل محاسبه نیستند و یا اینکه با دستگاه های پیشرفته محاسبه میشوند پس به نوعی میتوان این گروه رو هم آنیزوتروپیک و هم ایزوتروپیک نامید.

جدول مقدار ضریب شکست نور 150 نوع کانی طبیعی

جدول ضریب شکست نور گوهر سنگها
	نام گوهر سنگ	ضریب شکست نور	انکسار مضاعف
	هماتیت (Hematite)	2.940-3.220	0.287
	سینابار (Cinnabar)	2.905-3.256	0.351
	کوپریت (Cuprite)	2.849	ندارد
	الماس (Diamond)	2.417-2.419	ندارد
	اسفالریت (Sphalerite)	2.368-2.371	ندارد
	کاسیتریت (Cassiterite)	1.997-2.098	0.096-0.098
	شیلیت (Scheelite)	1.918-1.937	0.010-0.018
	گارنت دمانتوئید (Demantoid Garnet)	1.88-1.94	ندارد
	گارنت یوواروئیت (Uvarovite Garnet)	1.865	ندارد
	اسفن یا تیتانیت (Sphene , Titanite)	1.843-2.110	0.100-0.192
	زیرکن (Zircon)	1.810-2.024	0.002-0.059
	سروزیت (Cerussite)	1.804-2.079	0.274
	گارنت اسپسارتین (Spessartite Garnet)	1.790-1.820	ندارد
	پینیت (Painite)	1.787-1.816	0.029
	گارنت آلماندین (Almandine Garnet)	1.770-1.820	ندارد
	یاقوت سرخ (Ruby)	1.762-1.778	0.008
	یاقوت سرخ استار(Star Ruby)	1.762-1.778	0.008
	یاقوت کبود (Sapphire)	1.762-1.778	0.008
	یاقوت کبود استار (Star Sapphire)	1.762-1.778	0.008
	گارنت مالی (Mali Garnet)	1.760-1.780	ندارد
	بنیتوئیت (Benitoite)	1.757-1.804	0.047
	الکساندریت (Alexandrite)	1.746-1.763	0.007-0.011
	کریزوبریل (Chrysoberyl)	1.746-1.763	0.007-0.011
	گارنت رودولیت (Rhodolite Garnet)	1.742-1.785	ندارد
	گارنت تغییر رنگ دهنده (Color-Change Garnet)	1.742-1.780	ندارد
	گارنت مالایا (Malaia Garnet)	1.742-1.780	ندارد
	گارنت گروسولار (Grossular Garnet)	1.734-1.759	ندارد
	گارنت ساواریت (Tsavorite Garnet)	1.734-1.759	ندارد
	گارنت لوکو (Leuco Garnet)	1.734-1.759	ندارد
	گارنت هسونیت (Hessonite Garnet)	1.730-1.757	ندارد
	اپیدوت (Epidote)	1.729-1.768	0.015-0.049/td>
	بستناسیت (Bastnasite)	1.720-1.820	0.100
	آزوریت (Azurite)	1.720-1.848	0.108-0.110
	گارنت پیروپ (Pyrope Garnet)	1.720-1.756	ندارد
	تافئیت (Taaffeite)	1.719-1.730	0.004-0.009
	رودونیت (Rhodonite)	1.716-1.752	0.010-0.014
	اسپینل (Spinel)	1.712-1.782	ندارد
	کیانیت (Kianite)	1.710-1.734	0.015-0.033
	دیاسپور (Diaspore)	1.702-1.750	0.048
	سرندیبیت (Serendibite)	1.701-1.743	0.005
	ایدوکراز (Idocrase-Vesuvianite)	1.700-1.723	0.002-0.012
	تانزانیت (Tanzanite)	1.691-1.700	0.009
	زئوسیت (Zoisite)	1.691-1.700	0.009
	دومورتیریت (Dumortierite)	1.678-1.689	0.015-0.037
	سینهالیت (Sinhalite)	1.665-1.712	0.036-0.042
	دیوپسید (Diopside)	1.664-1.730	0.024-0.031
	کورنروپین (Kornerupine)	1.660-1.699	0.012-0.017
	هیدنیت (Hiddenite)	1.660-1.681	0.014-0.016
	کونزیت (Kunzite)	1.660-1.681	0.014-0.016
	اسپودمن (Spodumene)	1.660-1.681	0.014-0.016
	آکسینیت (Axinite)	1.656-1.704	0.010-0.012
	مالاکیت (Malachite)	1.666-1.909	0.254
	سیلیمانیت (Sillimanite)	1.655-1.684	0.014-0.021
	یشم جادئیت (Jadeite)	1.652-1.688	0.020
	پریدوت یا زبرجد (Peridot)	1.650-1.703	0.036-0.038
	انستاتیت (Enstatite)	1.650-1.680	0.009-0.012
	اوکلاز (Euclase)	1.650-1.677	0.019-0.025
	فناکیت (Phenakite)	1.650-1.670	0.016
	دیوپتاز (Dioptase)	1.644-1.709	0.051-0.053
	شبق (Jet)	1.640-1.680	ندارد
	ژرمژوئیت (Jeremejevite)	1.637-1.653	0.007-0.013
	باریت (Barite)	1.636-1.648	0.012
	دنبوریت (Danburite)	1.630-1.636	0.006-0.008
	کلینوهومیت (Clinohumite)	1.629-1.674	0.028-0.041
	آپاتیت (Apatite)	1.628-1.649	0.002-0.006
	آندالوزیت (Andalusite)	1.627-1.649	0.007-0.013
	اسمیت زونیت (Smithsonite)	1.621-1.849	0.228
	داتولیت (Datolite)	1.621-1.675	0.040-0.060
	سلستین (Celestine)	1.619-1.635	0.010-0.012
	تورمالین (Tourmaline)	1.614-1.666	0.014-0.032
	اکتینولیت (Actinolite)	1.614-1.653	0.020-0.025
	همی مورفیت (Hemimorphite)	1.614-1.638	0.022
	پرهنیت (Prehnite)	1.611-1.669	0.021-0.039
	گاسپیت (Gaspeite)	1.610-1.810	0.22
	فیروزه (Turquoise)	1.610-1.650	0.040
	توپاز (Topaz)	1.609-1.643	0.009-0.016
	سوژیلیت (Sugilite)	1.607-1.611	0.001-0.004
	سنگ برزیل (Brazilianite)	1.602-1.623	0.019-0.021
	پزوتایت (Pezzottaite)	1.601-1.620	0.008-0.011
	رودوکروزیت (Rhodochrosite)	1.600-1.820	0.208-0.220
	نفریت (Nephrite)	1.600-1.627	0.027
	لاریمار (Larimar)	1.595-1.645	1.595-1.645
	یودالیت (Eudialyte)	1.591-1.633	0.003-0.010
	گرندیدیریت (Grandidierite)	1.590-1.623	0.033
	هولیت (Howlite)	1.586-1.605	0.019
	آمبلیگوینت (Amblygonite)	1.578-1.646	0.024-0.030
	زمرد (Emerald)	1.565-1.602	0.005
	آکوامارین (Aquamarine)	1.565-1.602	0.005
	مورگانیت (Morganite)	1.562-1.605	0.004-0.010
	گوشنیت (Goshnite)	1.562-1.605	0.004-0.010
	بریل طلایی (Golden Beryl)	1.562-1.605	0.004-0.010
	بریل قرمز یا بیکسبیت (Bixbite)	1.562-1.605	0.004-0.010
	لابرادوریت (Labradorite)	1.559-1.570	0.008-0.010
	همبرگیت (Hambergite)	1.553-1.628	0.072
	چاروئیت (Charoite)	1.550-1.561	0.004-0.009
	آمیتیست (Amethyst)	1.544-1.553	0.009
	آونتورین (Aventurine)	1.544-1.553	0.009
	آمیترین (Ametrine)	1.544-1.553	0.009
	سیترین (Citrine)	1.544-1.553	0.009
	کالسدون سیلیکای جواهری (Gem Silica)	1.544-1.553	0.009
	بلور کوارتز یا دُر (Crystal Quartz)	1.544-1.553	0.009
	رز کوارتز (Rose Quartz)	1.544-1.553	0.009
	کوارتز دودی (Smoky Quartz)	1.544-1.553	0.009
	آندزین (Andesine)	1.543-1.551	0.009
	آیولیت (Iolite)	1.542-1.578	0.008-0.012
	اسکاپولیت (Scapolite)	1.540-1.579	0.009-0.037
	جاسپر (Jasper)	1.54	ندارد
	کهربا (Amber)	1.539-1.545	ندارد
	اولیگوکلاز (Oligoclase)	1.538-1.550	0.007-0.013
	آراگونیت (Aragonite)	1.530-1.685	0.155
	ویلیامزیت (Williamsite)	1.530-1.575	0.001-0.002
	عقیق (Agate)	1.530-1.540	0.004-0.009
	سنگ خون (Bloodstone)	1.530-1.540	0.004-0.009
	کلسدونی (Chalcedony)	1.530-1.540	0.004-0.009
	کلسدونی سبز (Chrome Chalcedony)	1.530-1.540	0.004-0.009
	کارنلین (Carnelian)	1.530-1.540	0.004-0.009
	کریزوپراز (Chrysoprase)	1.530-1.540	0.004-0.009
	اونیکس (Onyx)	1.530-1.540	0.004-0.009
	لپیدولیت (Lepidolite)	1.525-1.587	0.013
	سنگ خورشید (Sunstone)	1.525-1.548	0.010
	آمازونیت (Amazonite)	1.522-1.530	0.008
	مروارید (Pearl)	1.52-1.69	0.158
	آمولیت (Ammolite)	1.52-1.68	0.155
	ارتوکلاز (Orthoclase)	1.518-1.530	0.008
	مون استون (Moonstone)	1.518-1.528	0.008
	کارلتونیت (Carletonite)	1.517-1.521	0.004
	پودرتیت (Poudretteite)	1.511-1.532	0.021
	پتالیت (Petalite)	1.502-1.518	0.012-0.017
	لاجورد (Lapis lazuli)	1.50	ندارد
	هوینیت (Hauynite)	1.498-1.510	ندارد
	الکزیت (Ulexite)	1.491-1.520	0.029
	کلسیت (Calcite)	1.486-1.658	0.172
	سنگ مرجان یا کُرال (Coral)	1.486-1.658	0.160-0.172
	مولداویت (Moldavite)	1.48-1.54	ندارد
	هکمنیت (Hackmanite)	1.48	ندارد
	سودالیت (Sodalite)	1.48	ندارد
	کریزوکولا (Chrysocolla)	1.46-1.57	0.023-0.040
	اوبسیدین (Obsidian)	1.45-1.55	ندارد
	فلوریت (Flourite)	1.434	ندارد
	اوپال (Opal)	1.37-1.52	ندارد