کلسیت چیست؟ کانی شناسی، انواع و خواص سنگ کلسیت را بیشتر بدانید!

کلسیت یک کانی با سختی 3 در مقیاس موس، یکی از فراوان ترین و معمول ترین کانی های معدنی روی پوسته زمین (حدود 4% وزنی آن) است که در ترکیب بسیاری از سنگها میتواند وجود داشته باشد. ترکیب شیمیایی آن کربنات کلسیوم CaCO3 است. سنگ کلسیت را در همه جا و به شکل های مختلف میتواند یافت تا جایی که آمارها نشان میدهد ترکیبات کربناتی و آهکی حدود 40% پوسته زمین را پوشانیده اند. کلسیت ترکیب اصلی سنگهای کربناتی رسوبی (سنگ آهک، گچ، تراورتن و..) است ولی در سنگهای آذرین (کربناتیت) و دگرگونی (مرمر، رگه های هیدروترمال) نیز یافت میشود. استالاکتيت (Stalactite) به صورت قندیل های آویزان در سقف غارها نمونه جالبی از این ترکیبات آهکی در طبیعت هستند. در جدول زیر مشخصات کانی کلسیت آمده است.

جدول خصوصیات کلسیت
ترکیب شیمیایی	CaCO3 – Calcium Carbonate
رنگ	معمولا سفید ولی گاهی بی رنگ، خاکستری، قرمز، سبز، آبی، زرد، قهوه ای، نارنجی
رنگ خاکه	سفید
شفافیت	شفاف تا مات
کلیواژ	کامل – رمبوهدرل، سه تقارنی
جلا	شیشه ای
ضریب شکست نور	انکسار مضاعف
سختی موس	3
وزن مخصوص	2.7
سیستم کریستالی	هگزاگونال
فلورسانس	معمولا قرمز

ذخایر Calcite

ایتالیا دارای ذخایر باکیفت کلسیت بوده تا جایی که بهترین مرمر ها از شهر کرارا ایتالیا استخراج میشوند. گاهی کریستال های آن میتوانند تا 90 سانتیمتر نیز رشد کنند. بلورهای شفاف کلسیت نیز در نقاط مختلف ایتالیا وجود دارند. نمونه های صورتی و سبز آلمان و کامبرلند انگلستان و ایالات متحده بسیار مشهورند. در ایالات متحده به خصوص میزوری، اکلاهما و جاپلین گونه های از کلسیت با رنگ زرد و کهربایی وجود دارند. انواع کلکسیونی آن در کشورهای مکزیک و نامیبیا و رومانی نیز معروفند. البته در ایران انواع و اقسام سنگ کلسیت وجود دارد که حجم زیادی از آنها مصارف مصالح ساختمانی و نمونه های باکیفیتی در رنگهای زرد و سفید شیری و .. نیز به صورت بلورهایی با شکل دندان سگی، برگی، قلوه ای و.. وجود دارد.

شکل بلوری Calcite

کلسیت به دلیل داشتن شکلهای کریستالی متنوع مشهور است و بیش از 800 شکل برای کریستال آن تا کنون تایید شده است. بیشتر مواقع به شکل دانه های بی شکل در سنگهای آهکی (معمولا درشت تر) و مرمر بروز میدهد. از نظر بلوری بیشتر مواقع شکلی اسکالنوهدرال یا اسپار دندان سگی و معمولا دوقلو، گاهی شکل قلب، دوقلوی پروانه ای، برگی، فانتوم و صدها شکل دیگر را دارد. همچنین بلورهایی شش وجهی با سطح لوزی (رمبوهدرال) خاتمه یافته رایج است. این کانی میتواند با یک ضربه کوچک در جهت کلیواژ خود به راحتی تکه اسلایس مانند شود و خاصیت انکسار مضاعف نور ورودی به آن سبب میشود که سنگی مناسب برای کلاس های آموزشی باشد. کلسیت معمولا تحت نور UV دارای فلورسانس قرمز روشن به خصوص در نوع هایی که همراه مقادیر کمی منگنز هستند میباشد. به طور کلی بلور کلسیت میتواند با مواد معدنی چون روی، منگنز و آهن همنشینی داشته باشد.

چطور میتوان سنگ کلسیت را تشخیص داد؟

سختی پایین و شکل بلوری آن میتواند تا حد زیادی راهگشا باشد. ولی یک روش ساده تر البته تخریبی نیز وجود دارد!: “هیدروکلریک اسید” در حقیقت هیدروکلریک اسید به کربنات کلسیوم که ماده تشکیل دهنده کلسیت است حمله کرده و میتواند کلسیم موجود در آن را به راحتی آن را حل کند. این موضوع در از بین بردن کلسیت های مزاحم چسبیده روی بلورهایی چون کوارتز و.. بسیار عالی است زیرا هیدروکلریک اسید روی کوارتز اثری ندارد. این واکنش که همراه با حباب (گاز (CO2 هست راه حل خوبی برای تشخیص کلسیت میباشد.

رابطه واکنش کلسیت با اسید: CaCO3+ 2H(+1) ——-> Ca(+2) + H2O + CO2(a gas)

توجه کنید که از همان جوهرنمک های معمول بازار (30% هیدروکلریک اسید) نیز میتوانید در این آزمایش استفاده کنید. همچنین اصول ایمنی مثل ماسک و دستکش مخصوص نیز فراموش نکنید.

آیا این سنگ برای تراش مناسب است؟

بلورهای کلسیت با کیفیت بالا بسیار کمیابند و میتوان آنها را برای تراش نگین نیز استفاده نمود. هرچندسختی بسیار پایین آن و همچنین ضربه پذیری بسیار بالای آن سبب شده از آن کمتر در جواهرسازی استفاده شود. تنوع رنگ و شکلهای جالب نتراشیده آن سبب شده به عنوان سنگی کلکسیونی و دکوری قابل استفاده باشد. نمونه های شفاف آن در جزیره ایسلند بسیار شفاف و بی رنگ بوده و آنها را با تراش کابوشن میتراشند که بعضا دارای پدیده چشم گربه ای صورتی رنگی هستند. در حقیقت هم بستری سنگ کلسیت را میتوان با انواع سنگ کوارتز از آمیتیست گرفته تا عقیق و .. مشاهده کرد.

کاربردها و انواع سنگ کلسیت

1- ضد اسید

کلسیت استفاده های فراوانی به عنوان ضد اسید بودن را داراست. برای هزاران سال، جهت خنثی کردن اسید خاک کشاورزی، با خورد کردن سنگهای آهکی و مرمر و پخش کردن آنها روی خاک موجب بهبود آن میشدند. آنها با گاهی با حرارت دادن این فرآیند را تسریع می بخشیدند. در صنعت نیز با توزیع پودر سنگ آهک جهت خنثی کردن اسید موجود در جریان ها آبهای زیرزمینی استفاده میشود. از این خاصیت کلسیت در پزشکی نیز استفاده میشود و قرص هایی از کربنات کلسیوم برگرفته از سنگهای آهک با خلوص زیاد جهت از بین بردن اسید معده ساخته شده است.

2- جاذب کننده

از سنگ آهک برای جذب مواد دیگر حین آتش گرفتن سوخت های فسیلی استفاده میشود. کلسیوم کربنات با دی اکسید سولفور و دیگر گازهای در حال سوختن واکنش داده و از وارد شدن آنها به جو هوای آزاد جلوگیری میکند. جالب است بدانید در گذشته پودر سنگ آهک روی اجساد و یا اجساد بعد از سوخته شدن می ریختند تا از ورود بیماری های مرگ بار به محیط جلوگیری شود.

3- ساختمان سازی، بنای یادبود و مجسمه سازی و ..

مرمر در اثر دگرگونی سنگ آهک تشکیل میشود و از آنجایی دارای سختی کم، حجم های بزرگ و نبود تخلخل است، سنگی بسیار عالی برای تراش و پولیش بوده و از آن در مجسمه، هرم ها (مصر قدیم و آمریکای لاتین)، کارهای هنری، سنگ قبر، ستون های بزرگ و.. استفاده میشود. کلسیت پایه و اساس ساختمان سازی است و از هزارن سال پیش تا کنون از آن در تولید سیمان، بتن، دوغاب و مایعی پرکننده، ساخت دیوار، پل و.. کاربرد داشته است.

4- کاربردهای بسیار دیگر

از پودر کلسیت به عنوان رنگدانه سفید استفاده میشود و جزو اولین کاربردهای نقاشان در تولید رنگ سفید بوده است. در معادن زغال سنگ از پودر سنگ آهک برای دیواره ها و سقف به عنوان پودری ایمن و غیر اشتعال جهت جلوگیری از وارد شدن گرد زغال سنگ به هوا بکار می رود. از خورده سنگ آهک یا مرمر به عنوان خوراکی حیوانات شیرده و یا مرغ با اضافه کردن آن به رژیم غذایی آنها جهت تامین کلسیوم نیز استفاده میشود. کلسیت در کنترل کردن رنگ و تمیزی آب موثر است و همچنین در کاهش سختی آب نیز کاربرد دارد. کاربردهای این کانی بسیار زیاد است و در صنایع کاغذ، تایر و پلاستیک و.. همیشه رد پایی از آن خواهید دید!

خواص سنگ کلسیت و انواع آنها

از آنجایی که این کانی در رنگهای مختلفی وجود دارد در بحث چاکرا درمانی نیز اثرات مختلفی را دارد. دقت کنید که سنگها دارو یا درمان نیستند و استفاده از آنها نیز تخصص خود را دارد که در مبحث سنگ درمانی درباره آن صحبت کرده ایم.

خواص کلسیت شفاف (Clear Calcite)

نوع شفاف آن که به “کلسیت نوری” نیز معروف است اولین بار در ایسلند یافت شد ولی بعدها در مکزیک و دیگر مکان ها نیز یافت شده است. این سنگ تقویت کننده تمامی چاکراها بوده و موجب تسهیل آفرینش و وضوح درونی میشود. این کانی موجب ترغیب بخشندگی، رهایی از عصبانیت، تنفر و تکبر حسادت میشود. از خواص کلسیت شفاف به عنوان سنگ درمانی میتوان به تحریک سوخت و ساز و شارش انرژی در ساسر حوزه انرژی فرد اشاره کرد.

خواص کلسیت آبی (Blue Calcite)

کلسیت های آبی به وفور در مکزیک یافت میشوند. برخی انواع آن با رنگهای آبی سیر در آفریقای جنوبی نیز وجود دارند. این سنگ یکی از تسکین دهنده ترین سنگها برای حوزه احساسی فرد است و چاکرای گلو (پنجم) و چشم سوم (ششم) را تحت تاثیر ارتعاش خود قرار میدهد. گفته میشود این سنگ تسهیل کننده دستیابی به خلاقیت های ناخود آگاه و خود بیانگری است. از خواص کلسیت آبی به عنوان کمک کننده در مشکلات تیروئیدی و لارنژیت استفاده میشود.

خواص سنگ کلسیت سبز (Green Calcite)

کلسیت های سبز با طیف رنگهایی از سبز مات تا زمردی متغیر بوده و نمونه های باکیفیت آن در مکزیک یافت میشوند. این کانی فعال کننده چاکرای قلب (چهارم) بوده و استفاده از آن در چاکرا درمانی موجب القای دلسوزی و نوع دوستی، کمک به شخص در ارتباط با طبیعت، فرونشاندن و سرد کردن آتش خشم و رهایی از تنش های احساسی میگردد. از خواص کلسیت سبز در جهت پایش سلامت قلب و عروق، جوانسازی و نیرو بخشی استفاده میشود.

خواص کلسیت عسلی (Honey Calcite)

نمونه های باکیفیت کلسیت عسلی در مکزیک و ایالات متحده یافت شده و دارای طیف قهوه ای مات تا سیر و شفافیت هایی متغیر میباشند. کلسیت عسلی چاکراهای ریشه (اول)، ناف (سوم) و چشم سوم را تحت تاثیر خود قرار داده و میتواند فرد را در ثبات احساسی خود در طی مشکلات یاری نماید. همچنین گفته میشود این کانی در تقویت استقامت و نیروی حیات یا نیروی جسمانی موثر است.

کلسیت نارنجی (Orange Calcite)

بهترین نوع کلکسیونی کلسیت نارنجی در مکزیک یافت شده و از نارنجی مات تا شفاف متغیر اند و گاهی در آنها میانباره های سفید رنگی به چشم میخورد. این سنگ چاکرای تناسلی (دوم) و ناف (سوم) را تقویت میکند. این کانی سبب القای عظیم انرژی برای عمل خلاقانه، یاری دادن فرد در معالجه آسیب های مرتبط با قدرت و میل جنسی، خلاقیت و اراده میشود. از خواص درمانی کلسیت نارنجی میتوان به یاری دادن در لذت جنسی، تعادل هورمونی، سلامت سوخت و ساز بدن اشاره نمود.

خواص سنگ کلسیت صورتی (Pink Calcite)

کلسیت صورتی در پرو و بلغارستان یافت شده و از نظر شفافیت میتواند مات تا شفاف دیده شود. این سنگ مربوط به چاکرای قلب (چهارم) بوده و در رها شدن فرد از وابستگی های احساسی مخرب کمک میکند. این سنگ هیجانات عصبی و ناامیدی را کاهش داده و قلب فرد را با عشق درونی هماهنگ میکند. از خواص این سنگ می توان به درمان قلب و تصفیه دستگاه های گردش خون، یاری دادن در تغذیه سلولی و ترمیم بافت ها نام برد.

خواص کلسیت قرمز (Red Calcite)

نمونه های اعلی کلسیت قرمز یا سرخ در مکزیک یافت شده و طیف رنگی آن از قرمز مات تا روشن است. این کانی نیز چاکرای اول و هفتم را قدرت بخشیده و تسهیل کننده بعد معنوی فرد در جریانات مادی است. همچنین در جهت حمایت از سلامتی دستگاه تولید مثل، رشد و چگالی استخوان ها تاثیر گذار است.

خواص کلسیت پرتو ستاره ای (Stellar Beam Calcite)

پرتو ستاره ای به نمونه های لوزی مختلف الاضلاع (اسکانلوهدرال) گفته میشود که بهترین نمونه های این نوع کلسیت از ایالت تنسی آمریکا استخراج شده و رنگ بیشتر آنها قهوه ای – طلایی است. این سنگ سوم، ششم و هفتم را تقویت کرده و تسهیل کننده هماهنگی با خرد کهن و آگاهی های مافوق بشری است. این سنگ هماهنگ کننده بدن جهت حمل انرژی هایی با ارتعاش بالاتر است و سبب ازبین بردن تفکرات منفی و هدایت فرد به سوی آگاهی گسترده تر میشود.