سنگ مرجان چیست؟ روش تشخیص، انواع و خواص مرجان را بیشتر بدانید

انگشتر سنگ مرجان اصل
انگشتر سنگ مرجان طبیعی به همراه نگین های یشم و حاشیه طلا کاری شده سوار بر رکاب نقره، ساخت ترکیه

مرجان (coral) گوهری با منشا آلی است که از اعماق دریا بدست می آید. این گوهر دارای شفافیتی مات بوده و از رنگهای قرمز، صورتی، سفید، سیاه و آبی آن به عنوان گوهر در جواهرات استفاده میشود. در گذشته از خواص مرجان استفاده های زیادی در جهت جلوگیری از انرژی های منفی و یا در طلسم ها میشده است. جنگجویان اهل کشور گال (Gauls) در زمان قرون وسطی، کلاهخود و سلاح خود را با این گوهر تزئین می کردند و باور داشتند گوهری محافظ است.

تاریخچه استفاده از مرجان (Coral) در زیورآلات

طلسم سنگ مرجان
در گذشته از خواص سنگ مرجان به عنوان طلسم نیز استفاده میشد.

کشف مهره ها و ابزار و سنگهای مرجان در قبرهایی قبل از دوران حکومت های مصر و سامری نشان از استفاده از آن در 4000 سال قبل از میلاد مسیح را میدهد. گوهرهای یافت شده در مقبره های مربوط به عصر آهن و دوران نوسنگی نشان از تاریخچه طولانی این ماده آلی به عنوان شیئی زینتی دارد. در موزه های سرتاسر جهان نمونه هایی از گوهر مرجان (مثلا سوئیس) به عنوان طلسم یا زیورآلات را میتوان یافت میشود که مربوط به 8 هزار سال قبل از میلاد مسیح است. نام کُرال (Coral) در زبان یونانی به معنای “ناشناخته” است.

برخی از اهالی یونانیان باستان مهره مرجان سیاه را ترجیح میدادند در حالی که در کشورهای آفریقایی نوع مرجان قرمز برای آنها نشانه ثروت بود. توره دل گرکو شهری در جنوب نپال ایتالیا، مرکزی مهم برای تجارت مرجان بود و بیش از هفتاد درصد ذخایر مرجان از این منطقه می آمد. ایتالیایی ها از این گوهر برای قرنها در کارهای هنری، حکاکی و جواهرات به خصوص دوران ویکتوریایی به عنوان گوهرسنگ مرکزی سنجاق سینه با دور طلایی استفاده میکردند.

سنگ مرجان چیست و چگونه تشکیل میشود؟

پولیپ مرجان نرم در آب سنگهای اندونزی
تصویر از نزدیک پولیپ مرجان نرم در آب سنگهای اندونزی

مرجان ماهیتی با منشا آلی دارد که از ترشح مواد آهکی از جنس کربنات کلسیم توسط تشکل بیولوژیکی از میلیون ها آبزی خیلی کوچک نرم تن به نام پولیپ (Polyp) بوجود می آید. این جانوران متصل به هم همزمان که رشد میکنند در طی زمان های بسیار طولانی شاخه های پیچیده و ساختار اسکلتی همانند کاخی سخت زیر خود ساخته و کلنی هایی متشکل از پولیپ به شکل تپه های دریایی و یا صخره های مرجانی را بوجود می آورند.

پولیپ ها در دمای کمتر از 18 درجه سانتیگراد زنده نمی مانند. این دلیلی است که چرا ما انواع سنگ مرجان را در مناطق حاره ای و عمیق 13 الی 300 متری دریا میبینیم. سنگ شناس

دستبند سنگ مرجان سرخ طبیعی و اصل
دستبند سنگ مرجان قرمز طبیعی

قسمت بیشتر سنگ مرجان در حقیقت مواد اسکلت مرده است و قسمت زنده آن فقط یک لایه نازک روی سطح خود میباشد. مرجان های سالم و زنده معمولا رنگی هستند. این رنگها میتوانند شامل سفید، زرد، قرمز، نارنجی، برنزی و سبز باشد. سرعت تشکیل مرجانها بسیار کند پیش میرود و در سال فقط یک میلیمتر به اندازه آنها اضافه می شود. 10 تا 20 سال زمان میبرد تا حیات یک مرجان بازیابی شود.

جدول خصوصیات سنگ مرجان
ترکیب شیمیایی CaCO3 -Mostly Calcium Carbonate
رنگ سفید، قرمز، نارنجی، صورتی، خاکستری، سیاه
رنگ خاکه سفید
شفافیت مات تا اوپاک
کلیواژ صدفی شکل
جلا شیشه ای، روغنی
ضریب شکست نور 1.65 – 1.48
شکست دوگانه 0.172
سختی موس 4 – 3
وزن مخصوص 2.7 – 2.6
سیستم کریستالی هگزاگونال ، بدون شکل با بلورهای میکروسکوپی
فلورسانس ندارد

بهترین نوع سنگ مرجان قرمز با کیفیت جواهری کدام است؟

بهترین نوع سنگ مرجان قرمز روبروم کورالیومدر گذشته در اروپا از مرجان قرمز رنگ استفاده و بهترین رنگ مرجان قرمز را “روبروم کورالیوم (Corallium rubrum)” میخواندند که بسیار محبوب، نوع جواهری ارزشمند و در بازار با نام مرجان اصیل “noble coral” نیز شناخته شده است. کورالیوم ها اغلب از مدیترانه وارد میشد. در سال های اخیر چندین نوع مرجان از اقیانوس ها و مناطق مختلفی از جهان وارد میشود. کورالیوم ها همانند شاخه های درخت در کلنی ها زندگی میکنند.

مرجان قرمز از نوع روبروم کورالیوم و نوع سیاه
سنگ مرجان قرمز از نوع روبروم کورالیوم و نوع سیاه

رنگ آنها از سفید تا سایه های صورتی، سرخ روشن مانند ماهی سالمون، قرمز خونی و عمیق است. آنها در دریای مدیترانه، ژاپن، چین و برخی دیگر مناطق اقیانوس یافت میشوند. بهترین نوع گوهر مرجان در ارتفاع 100 تا 160 فوتی یافت میشود. کمیاب شدن و از بین رفتن بسترهای مرجانی کورالیوم سبب افزایش قیمت آنها شده است. بهمین دلیل سایتس (CITES)؛ کنوانسیون بین المللی تجاری در حافظت از جانوران و گیاهان در معرض خطر، قوانینی در جهت تنظیم مقدار برداشت و یا مجوز صادر کردن آنها ایجاد کرده است. هرچند در عمل بازار راه خودش را طی میکند! .

سنگهای مرجان تقلبی، بهسازی شده

ریسه های سنگ مرجان
ریسه های سنگ مرجان : به نمونه هایی که رنگشان بسیار پر رنگ بوده و قیمت ناچیزی دارند باید شک کنید.

به طور گسترده تا کنون از مواد مختلفی نظیر پلاستیک، شیشه، شاخ، سرامیک، کامپوزیت، مواد پلیمری و اپوکسی و پوسته های صدف رنگ شده جهت ساخت شبهه سنگ مرجان استفاده شده است. به تازگی محققان GIA دریافتند که از مواد اورگانیک استخوان طبیعی و رنگ به صورت همزمان در جهت ساخت نگین های کابوشن مرجان تولید شده است. استفاده از استخوان در جواهرات به همراه رنگ کردن آنها از زمان باستان در جواهرسازی کاربرد داشته است. احتمالا ریسه های ارزان قیمت سنگ مرجان قرمز بسیار تند را در بازار به وفور دیده اید. امروزه این گوهر را با انواع روش های رنگ دهی مانند رزین ها و نفوذ رنگ به درون حفرات آن بهسازی میکنند.

آیا سنگ مرجان چراغ دار که روشن میشود حقیقت دارد؟

امروزه سنگهایی تحت عنوان سنگ مرجان چراغ دار در ایران باب شده که لازم است ذکر کنم این نمونه ها از اندونزی غالبا می آیند و اساسا پلاستیک بوده و درون آنها نوعی باتری میگذارند که با تماس با آب یا دست روشن میشود. این نمونه ها بسیار کم ارزشند و قیمت هر عدد بیشتر از 20 هزار تومان نباید تجاوز کند!. باید بدانید که قیمت سنگ مرجان قرمز طبیعی و اعلی نسبتا بالا و گران قیمت میباشد. در ویدئو زیر نیز سنگ مرجان چراغ دار تقلبی را با تست عملی نشان داده ایم:

https://www.youtube.com/watch?v=FcTzCYfkjwQ

روش تشخیص سنگ مرجان اصل

سنگ نتراشیده و طبیعی مرجان قرمز
سنگهای نتراشیده و طبیعی مرجان قرمز طبیعی

به عنوان یک تست تخریبی در مورد تشخیص سنگ مرجان هایی که رنگ میشوند میتوان آنها را در ظرفی حاوی استون که زیر آن پارچه نخی سفید است تست کرد. اگر رنگ پارچه نخی مقداری قرمز شد یعنی مرجان رنگ شده است. جهت تفاوت مرجان اصل با پلاستیک میتوانید آن را در هیدروکلریک اسید یا جوهرنمک بگذارید و واکنش سنگ مرجان به علت داشتن جنس کلسیوم کربناتی را به صورت حباب ها و تجزیه شدن آن را مشاهده کنید. توجه کنید این تست سنگ مرجان اصل از بین میبرد! . بنظرم برای ریسه های ارزان قیمت جهت آموزش مفید است.

در روش های تخصصی گوهرشناس از میکروسکوپ، طیف سنجی مادون قرمز، اسپکتروسکوپی فوتولومینسنس و رامان، وزن مخصوص، ضریب انعکاس نوری و دیگر موارد جهت تشخیص سنگ مرجان استفاده میشود. در طیف سنجی رامان با تشخیص کاروتن به عنوان عامل رنگ قرمز در سنگ مرجان به راحتی میتوان تفاوت سنگهای مرجان بهسازی شده یا مصنوعی را از طبیعی دریافت. امروزه برخی تست هایی نظیر انداختن در شیر و.. رواج پیدا کرده که پشتوانه علمی نداشته و وقت تلف کردن هستند.

مرجان خیزرانی یا بامبو کورال

سنگ مرجان خیزرانی رنگ شده

این نوع مرجان های شاخه ای از خانواده Isididae بوده و در دریاهای عمیق یافت میشوند. علت معرفی بامبو کورال ها در این مقاله این بود که امروزه آنها را بوسیله رزین رنگ کرده و به عنوان بدل مرجان قرمز روبروم کورالیوم و گاهی با رنگ نارنجی به فروش میرسانند. شکل و شمایل درخت گونه و ساخته شده از کلسیوم کربنات و راسته خراشهای روی سطح آن شبیه نوع باکیفیت مرجان قرمز است. برخی از قطعات ساخته شده از مرجان خیزرانی مربوط به 4000 سال پیش است.

انواع دیگر مرجان گوهری

سنگ مرجان آبی

سنگ مرجان آبی

Heliopora coerulia یا مرجان آبی رنگ با ترکیب بافت رشته بلورین آراگونیت خود و شاخی آلی در مناطقی از اقیانوس هند و جنوب غربی اقیانوس آرام و مناطق دیگری نظیر ژاپن و استرالیا در سدهای آبسنگی از صخره های مرجانی یافت میشود. آنها بر خلاف مرجان های درختی شکل، در حجم وسیعی در ساختار اسکلتی آراگونیتی آبی رنگ و در حفرات باریکی که پولیپ ها زندگی میکنند پوشیده شده اند. بزرگترین کلنی از مرجان آبی در جنوب غربی ژاپن یافت شده است. تاجران مرجان های آبی رنگ فقط تحت شرایط بسیار سخت گیرانه و اخذ مجوز، اجازه تجارت دارند.

سنگ مرجان سیاه

سنگ مرجان سیاه

Antipatharian یا مرجان سیاه رنگ بیشتر با ساختار اسکلتی درختی با رنگ شبق سیاه مانند خود و پوشیده از پولیپ های زنده و سطحی براق معروف اند. ارتفاع آنها میتواند از 10 cm تا 3 m باشد. آنها تقریبا در هر منطقه آب های عمیق (بخصوص عمق 30 متری) دریاها وجود دارند. برخلاف نام آنها، مرجان های سیاه به ندرت سیاه هستند و اغلب بسته به نوعشان قهوه ای، قرمز، سبز، زرد و یا سفید هستند.

دستبند سنگ مرجان سیاه
natural black coral

نام آنها درحقیقت از بدنه اسکلتی سیاه خود گرفته شده که از جنس پروتئین و کتین است و مانند دیگر مرجان ها کلسیوم کربنات نیستند. امروزه به دلیل باورهایی مبنی بر ضد ارواح خبیث بودن آنها، تقاضا و همچنین شکار آنها بیشتر شده است. در مجمع الجزایر مالزی و دریای سرخ و قاره استرالیا یافت میشوند. گفته میشود بهترین نوع آنها در هاوایی آمریکا است که از سال 1960 میلادی بهره برداری و مدیریت میشوند. مرجان های سیاه قبل شکار منعطف بوده ولی بعد از شکار سفت و محکم میشوند.

مرجان طلایی هاوایی

Kulamanamana haumeaae یا مرجان طلایی هاوایی با بازی رنگ شبیه به چشم ببر بسیار کمیابند و در نزدیکی هاوایی یافت شده اند. شهرت آنها در گذشته برای استفاده در جواهرات لوکس بوده است ولی امروزه قوانینی وضع شده که اجازه برداشت آنها را نمیدهند. مرجان های طلایی رنگی که امروزه فروخته میشوند درواقع نوع رنگ شده و یا از گونه مرجان سیاه کمرنگ میباشند.

مرجان های سفید

سنگ مرجان سفید

مرجان های سفید در اثر افزایش دمای آب، تغییر شرایط محیطی و نور دچار استرس و بلیچینگ یا رنگ رفتگی شده و سفید میشوند. هنگامی که دمای آب زیاد میشود، مرجان ها جلبکی همزیست در بافت خود را خارج و رنگ آنها به سفید تغییر میکند. از آنجایی که سنگهای مرجان بسیار حساس بخصوص به دما هستند، افزایش گرمای جهان، اسیدی شدن و آلودگی ها به همراه ماهیگیری جمعی و شکار غیر اصولی بیش از حد آنها، حیاتشان را به خطر انداخته است.

مرجان قرمز اسفنجی

مرجان اسفنجی

این نوع کورال ها با نام Melithaea ocracea از انواع نرم اسفنجی مرجان هستند که معمولا تا 20 سانتیمتر رشد میکنند. مرجان قرمز اسفنجی به شکل درخت گونه در آبسنگ های مرجانی جنوب دریای چین طرفدار زیادی دارند، البته در هند و اقیانوس آرام نیز وجود دارند. مرجان قرمز اسفنجی کمتر از ساختار فشرده شده اسکلتی بهره برده است ولی هنوز هم انعطاف ناپذیر است.

امروزه اغلب به وسیله رزین اپوکسی رنگ آنها را بهبود و تثبیت سازی میکنند که در بازار جواهرات بدین ترتیب راه خود را باز کرده اند. بهسازی به وسیله رزین و یا پرکردن ساختار اسفنج گونه آنها بوسیله مواد پلیمری سبب میشود پولیش آن راحت تر و نتیجه کار برای پوشیدن آن بر دست مشتری نیز بهتر شود. در بین مرجان های قرمز اسفنجی نمونه هایی با رنگ روشن قرمز – نارنجی محبوبیت بیشتری دارند.

گوهر مرجان در خلیج‌ فارس ایران

ایران دارای تراکم مرجانی بسیار شگفت انگیزی است تا جایی که بیش از 150 نوع مرجان در آبهای کشور شناسایی شده است. در جزایر جنوبی کشور مانند بنی فارور، قشم، خارک، لاوان، هندورابی، فارور، لارک، هنگام و هرمز دارای سواحل مرجانی بوده و حدود 8 درصد از کل ذخایر مرجانی جهان در خلیج فارس وجود دارد. متاسفانه از این مناطق به طور غیر قانونی برداشت و قاچاق میشود و انواع مرجانها از جمله فسیل مرجان نیز با قیمتی ناچیز به تاراج میروند. این صید بی رویه سبب نابودی اکوسیستم آب گوهر مرجانی در ایران میشود.

تراش

گوشواره سنگ مرجان سرخسنگ مرجان به صورت خام دارای جلایی مات و کدر است ولی پس از پولیش دادن براق میشود. گاهی آنها را با روغن یا دیگر مواد بهسازی میکنند تا راحت تر صیقل داده و صاف تر و براق تر شوند. به طور کلی اغلب با وسایل ابتدایی مانند چاقو، سوهان و یا اره اشکال مختلفی از این گوهر را ساخته و یا با مته سوراخ میکنند. به عنوان نگین اغلب آن را به صورت گنبدی یا کابوشن میتراشند. از سنگ مرجان در انواع دستبند، گردنبند، اشیا کلکسیونی کوچک و یا در زیورآلات استفاده میشود.

لازم است بدانید که در نگهداری از جواهرآلات سنگ مرجان باید نهایت دقت را به خرج داده و این گوهرها نسبت به اسید، حرارت و گرما، فشار و ضربه آسیب پذیرند و حتی ممکن است چنانچه طولانی مدت در معرض آفتاب قرار بگیرند رنگشان کمرنگ شود. به علت سختی پایین سنگ مرجان احتمال خش پذیر بودن آنها در کنار سنگهایی مانند عقیق یا کوارتز یا اجسام فلزی که سخت تر از مرجان هستند وجود دارد. پس حتما این گوهر را جدا از سنگهای سخت تر قرار دهید. برای پاک کردن آنها میتوانید از پارچه منعطف و آب ولرم استفاده کنید و سپس گوهر را در جعبه جواهر خود قرار دهید.

خواص سنگ مرجان در باورهای باستانی

خواص سنگ مرجان چیست؟در کتب قدیمی از خواص سنگ مرجان بسیار یاد شده است. تعداد کمی از سنگهای جواهری در گذشته همزمان به عنوان طلسم و درمان استفاده میشد که سنگ مرجان یکی از این موارد است. برای مثال تصور میشد سنگ مرجان میتواند جنون و دیوانگی را درمان، دندان های کودکان را محکم (این اعتقاد در دوره ویکتورین میباشد) و یا آثار بیماری برای فردی که آن را در دست کند کم میشود.

بومیان آمریکایی از خواص مرجان بهره زیادی میبردند. در میان قبایل هوپی و زونی، از 4 گوهر مرجان، فیروزه ، صدف آبالون و شبق به عنوان چهار عنصر نماد زندگی استفاده میکردند. در قرن 16 میلادی بسیاری از مردم اعتقاد داشتند که یک تکه گوهر مرجان طبیعی قرمز یا سفید دارای قدرت آرامش دهده به فردی است که دچار خشم شدید شده است. مردم رم باستان یک قطعه کوچک از مرجان قرمز مدیترانه را به کودکان خود آویز میکردند تا از خطرات آنها را مصون داشته و سالم بمانند.گردنبند سنگ مرجان اصل همچنین باور بر این بود گذاشتن یک قطعه مرجان بر سر درب خانه میتواند از ساکنین خانه محافظت کند و یا فرد دارنده این گوهر از رعد و برق محافظت میشود. از نظر خواص سنگ مرجان در چاکرا درمانی گفته میشود این گوهر برای چاکرای قلب (چهارم) سودمند است. مرجان سنگ ماه تولد متولدین آبان، آذر و اردیبهشت است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *