سنگ تورمالین چیست؟ خواص تورمالین ، قیمت و انواع آن

تورمالین سنگی با بلورهای شش وجهی و سختی 7 تا 7.5 است که در انواع رنگهای مختلف یافت میشود. همین تنوع رنگ باعث شده که در گذشته آن را با سنگهای مختلفی آن را اشتباه بگیرند. از خواص سنگ تورمالین در امور متافیزیک و چاکرا درمانی استفاده می شود. آنچه در این مقاله می آموزیم: تاریخچه سنگ تورمالین چیست و این کانی دارای چه خصوصیاتی می باشد؟ ذخایر این کانی در ایران و جهان در کجا قرار دارند؟ انواع این گوهرسنگ چیست؟ ارزش گذاری و قیمت سنگ تورمالین چگونه تعیین می شود؟ روش تشخیص تورمالین طبیعی و اصل چگونه است؟ خواص این گوهر چیست؟ پس با ما همراه باشید تا به این سوالات پاسخ دهیم.

تاریخچه سنگ تورمالین

نام این گوهرسنگ از اصطلاح قوم سینهالی سریلانکا Tourmali به معنی “جواهری با رنگهای مخلوط و متنوع” گرفته شده است. در واقع هنگامی که هلندی ها این سنگ را از آنجا با خود به اروپا آوردند و آن را تورمالین نامیدند. تورمالین برای اولین بار در سال 1554 در برزیل و توسط Francisco Spinoza’s اروپایی که اعزام به آنجا برای بررسی زمردهای سبز برزیل بود کشف گردید. به دلیل سختی خوب و چند رنگی در آن، این گوهرسنگ از جمله بهترین گوهرها از برای حجم تراشی است. چینی ها برای قرن ها روی این سنگ کاروینگ انجام می دادند. نمونه های موجود در موزه نیز گواه پایداری این کانی است. آنها لیوان هایی از جنس تورمالین صورتی با حکاکی جزئیات پیچیده و ظریفی درست می کردند. در سال 1860 به بعد اغلب رنگهای صورتی آن را از سن دیگو کالیفرنیا با کشتی با خود می آوردند زیرا بیوه زن امپراتور چین بسیار به این رنگ علاقهمند بود.

سنگ تورمالین از نظر کانی شناسی چیست؟

تورمالین سنگی با سختی 7 تا 7.5 در مقیاس موس، خاکه سفید، تورق ندارد، شفاف تا اوپاک بوده و شکستگی در آن شیشه ای تا غیر یکسان است. جلای آن شیشه ای و وزن مخصوص آن 3.11 تا 3.01 می باشد. این کانی دارای پدیده فلورانس ضعیف بی رنگ، سبز مایل به آبی، زرد، سبز – آبی، قرمز ضعیف، قرمز – بنفش، صورتی، قهوه ای، سبز و آبی می باشد. تورمالین ترکیبی از کانی های مرتبط به هم را دربر دارد و بر اساس کاتیون های موجود تغییرات گوناگونی را پذیرا می باشد. از نظر شیمیایی ترکیبی از سیلیکات پیچیده بور، آلمینوم، منیزیوم و آهن است و می تواند شامل الائیت، لیدیکواتیت (Liddicoatite)، دراویت و غیره باشد که شناسایی تک تک آنها در آزمایشگاه غیرممکن است و به همین دلیل همه آنها را به طور کلی ” تورمالین ” گزارش میدهیم. سیستم کریستالی این گوهرسنگ تریگونال از منشورهای شش وجهی یا سه گوشه و مقداری مدور تشکیل شده است. در واقع این یک کانی پیزوالکتریکی و همیمورفیک بوده که دو سر کریستال آن دارای صفحات پایانی متفاوتی هستند.

معادن سنگ تورمالین در جهان

مهم ترین یافته های تورمالین در سنگهای پگماتیک دانه درشت و مواد تخریب شده از آنها بوده و در برزیل، سریلانکا، جمهوری مالاگاسی، موزامبیک، آنگولا، استرالیا، برمه، هند، زیمبابوه، نامبیا، تانزانیا، روسیه(سلسله جبال اورال)، آمریکا، سویس و تایلند یافت می شوند. در برزیل غالبا این کانی از نوع آفریقایی تیره تر بوده و می توانند چند رنگی شدیدی را نمایش دهند. در اکثر نقاط ایران در پگماتیت های اطراف گرانیت های مشهور، تورمالین در رنگ های مختلف یافت می شود. منطقه خاش سیستان و بلوچستان، بروجرد، جنوب غربی نهبندان، شمال غرب الیگودرز، سنندج – سیرجان(مجاورت ذخیره سیلیس)، مناطق گرانیتوئیدی شمال و شمال شرق ازنا (مخصوصا در رگه های پگماتیتی و آپلیتی) از نوع اندیس شورلت و دراویت یافت می شود.

تنوع رنگ در تورمالین

سنگ تورمالین در طبیعت بیشترین تنوع رنگ را در بین کانی های جواهری داراست و به طور معمول عناصر آهن، منگنز، کروم، مس و وانادیوم عامل رنگزا در این خانواده می باشد. قرمز، نارنجی، آبی، صورتی، زرد، سبز، آبی، بنفش، ارغوانی، بی رنگ و سیاه از جمله رنگهایی هستند که این گوهرسنگ می تواند داشته باشد. در برزیل تقریبا هر نوع این گوهرسنگ را می توان یافت.

انواع سنگ تورمالین

در کانی شناسی تورمالین برحسب اختلاف در ترکیب مواد شیمیایی گروه بندی های متفاوتی وجود دارد مانند نوع لیتیوم دار یا البایت (Elbite)، بورگریت (Buergerite) که در آن آهن کاتیون اصلی است، شورل (Schorl) نوع آهن دار، دراویت (Dravite) که کاتیون اصلی آن منیزیم بوده، یوویت (Uvite) و تسیلایزیت (Tsilaisite) نوع منگنز دار می باشد. به دلیل تنوع رنگ این کانی اسامی متفاوتی از آن وجود دارد که البته در بازار فقط نام رنگ آنها ذکر می شود که در ادامه تک تک آنها را بررسی می کنیم:

تورمالین هندوانه ای

تورمالینی که تک رنگ باشد کمیاب است و اکثر کریستال هایی که یافت شده دارای چندین زمینه و نواحی رنگی در طول محور اصلی کریستالوگرافی دارند. به عنوان نمونه بلورهایی در برزیل پیدا می شود که ناحیه داخلی آنها قرمز و اطراف هسته قرمز ناحیه ای به رنگ سفید احاطه شده و روی آن نیز قشر خارجی سبز رنگی پوشانده است.

https://youtu.be/Zxw1PJpmHic

کریستال های نوع آفریقای جنوبی دارای هسته داخلی سبز و قشر خارجی قرمز می باشند که به آنها اصطلاحا “تورمالین هندوانه ای” گفته می شود.

وردلیت (Verdelite)

این نوع به رنگ معمول و فروان تورمالین سبز گفته می شود و در زبان ایتالیایی و یونانی نیز به معنی “سنگ سبز” است. عامل رنگ دهنده و ضروری آن عنصر کروم است. همچنین بهترین نوع مرغوب وردلیت به رنگ سبز زمردی می باشد.

شورل (Schorl)

نوع شورل به نوع سیاه رنگ و ماتی گفته می شود که در جواهر سازی نیز کاربردی ندارد. از این نمونه در ایران فراوان یافت می شود.

سیبریت (Siberite)

این نمونه نیز همانطور که از نامش پیداست در سلسله جبال اورال روسیه یافت می شود و در رنگ هایی چون بنفش روشن تا بنفش مایل به آبی وجود دارد.

ایندیگولیت یا ایندیکولیت (Indigolite or Indicolite)

این نمونه بصورت سبز رنگ با پس زمینه آبی یافت می شود.

دراویت (Dravite)

این نوع در رنگهای زرد مایل به قهوه ای یا قهوه ای سبز دیده می شود.

آکروئیت (Achroite)

آکروئیت نوع بی رنگ و کمیاب این خانواده است و معنای واژه آن در زبان یونانی “بی رنگ” می باشد.

روبلیت (Rubellite)

روبلیت در رنگهای صورتی یا قرمز و خیلی کم در بنفش دیده می شود. این نمونه دارای ناخالصی هایی از نوع مایعات بوده که در نوع باکیفیت و پررنگ آن مثل یاقوت نمایان می شود و ناخالصی ها هم به سختی دیده می شوند.

سنگ تورمالین سبز

عامل رنگ سبز تورمالین می تواند کروم یا وانادیوم باشد. اکثر تورمااین های کروم دار در معادن آفریقا قرار دارند. آنها دارای درخشندگی و جلای کمتری نسبت به گارنت ساواریت و زمرد دارند ولی قیمت آنها بسیار ارزان تر می باشد. گونه هایی که به رنگ سبز زمردی وجود دارند درواقع غنی از عنصر کروم هستند و در معادن تانزانیا یافت می شوند. در برمه نیز بصورت معدود یافت می شود. همچنین نوع های تیره رنگ سبز نیز که در نامبیا یافت می شوند با حرارت دادن به سبز زمردی تبدیل می شوند. بطور کلی تورمالین سبز در اندازه های بزرگ خیلی بندرت دیده می شود و اندازه متوسط آنها زیر 5*7 میلیمتر است.

تورمالین صورتی

سنگ تورمالین صورتی از نظر فراوانی و اندازه بسیار بیشتر از نوع روبلیت است و از صورتی کم رنگ تا روشن و ارغوانی دیده می شود.

سنگ تورمالین قرمز

تورمالین قرمز در معادن ماداگاسکار، افغانستان و برزیل یافت می شود و ویژگی بارز آنها رنگ بی نظیر خود است و به شفافیت اهمیت چندانی داده نمی شود. در بازار نمونه های تورماین قرمز کمتر صورت طبیعی دیده می شوند و معمولا رنگ خود را مدیون تشعشع رادیواکتیو هستند.

تورمالین پارایبا Paraiba

در اواخر دهه 1980 تورمالین هایی با رنگ آبی تا سبز از معدن Paraiba برزیل توسط Heitor Dimas Barbosa کشف شد که رنگ آن شبیه لامپ های زئون بوده و در هیچ سنگ جواهری دیگری نمونه این رنگ موجود نمی باشد. علت این رنگ فیروزه ای تا سبز تورمالین پارایبا وجود درصد قابل توجهی از عنصر مس است که در هیچ یک از نوع های دیگر این خانواده وجود ندارد. البته منگنز نیز در کنار آن وجود دارد که تاثیر این دو عنصر باعث ایجاد رنگهای بسیار زیبایی می شود. جایگزینی عنصر تیتانیوم به جای منگنز مسئول ته رنگ سبز پارایبا می باشد. عنصر مس رنگهای آبی واضح و زنده و ته رنگ فیروزه ای و سبز می شود، منگنز نیز وظیفه ایجاد ته رنگ قرمز تا بنفش را دارد. به همین دلیل موقع تراش کریستال پارایبا جرقه های آتشین و درخشندگی درونی خاصی پدیدار می شود. تا کنون تنها فقط چند بلور پارایبا بالای 20 گرم یافت شده است. از آنجایی که آنها از تپه مشهور Noble Hill استخراج می شوند تکه تکه هستند اندازه آنها بسیار کوچک است و به ندرت بلورهای سنگین تر از پنج گرم که ترک هم نداشته باشند دیده می شود.

قیمت سنگ تورمالین پارایبا

رنگ خاص، ذخایر کمیاب تر از الماس و تقاضای روز افزون تورمالین پارایبا باعث شده دارای ارزش و قیمت بالایی در حدود هزاران دلار در قیراط داشته باشد. یک نگین پارایبا می تواند 5000 دلار در قیراط قیمت داشته باشد و برخی نگین ها تا 60 هزار دلار در قیراط نیز قیمت گذاری شده اند. معمولا در حراجی ها بیشتر نگین های پارایبا بیشتر 3 قیراط را حدود 10 هزار دلار برای هر قیراط تعیین می کنند. نمونه هایی با رنگ آبی سبز واضح و زنده (vivid) از نیجریه در بازار جواهرات وجود دارد که همانند پارایبا برزیلی بعد از فرآوری حرارتی قدری روشن تر بنظر می آیند. انواع بلورهای پاریبا که از آفریقا بدست می آیند دارای اندازه بزرگی هستند به همین دلیل رنگ یک دست تری دارند تا نمونه های برزیلی. تشخیص تفاوت آنها حتی برای کارشناسان نیز مشکل است و نیاز به روش های پیشرفته آنالیز مانند اسپکترومتری جهت تشخیص تفاوت عنصر مس و منگنز آنها دارد.

خاصیت الکتریسیته مغناطیسی در سنگ تورمالین

سنگ تورمالین بر اثر حرارت دهی و بعد سرد کردن و یا فشار و مالش دادن الکتریسیته ساکن میابد. این اختلاف قطب مثبت و منفی در دو سر کریستال آن باعث جذب ذرات کاغذ به خود می شود. وقتی هلندی ها اولین بار این گوهرسنگ را به اروپا آوردند از خاصیت مغناطیسی آن اطلاع داشتند. آنها با گرم کردن کریستال تورمالین برای جذب خاکستر توتون و پیپ های خود استفاده می کردند. به همین دلیل مدتها این کانی را پیپ پاک کن می خواندند! از نظر علمی به دلیل نظم خاص SiO4 در تتراهدرون ها در ساختار کریستالی آن پدیده ای بوجود می آید که آن را در کانی شناسی خاصیت الکتریسیته مغناطیسی یا “پیزوالکتریکی “Piezo – electric می نامند.

تورمالین چشم گربه ای

پدیده چشم گربه در همه رنگهای این گوهرسنگ وجود دارد ولی در نوع صورتی، آبی یا سبز با قدرت بیشتری دیده می شود. به دلیل شاتویانسی توسط کانال های توخالی با ابعاد بزرگتر تورمالین، پدیده چشم گربه ای در آن نسبت به کریزوبریل که شاتویانسی ناشی از روتیل های سوزنی شکل است درشت تر بنظر می رسد.

پدیده چند رنگی در تورمالین

تورمالین سنگی است که می تواند همانند الکساندریت یا برخی گارنت ها تغییر رنگ داشته باشد و در تورمالین سبز تیره و کروم دار زیر نور الکتریکی می تواند به قهوه ای قرمز تبدیل گردد. پلئوکروئیسم می تواند شاخص باشد تا حدی که اشعه عادی کاملا جذب گردد و اگر از جهت محور C ببینیم کریستال آن تقریبا سیاه رنگ بنظر می رسد.

نحوه تراش سنگ تورمالین

تورمالین را معمولا به صورت پله ای یا مختلط، کابوشن، مهره، حجازی، سنگهای شاتویانت یا شدیدا ناخالصی دار را به صورت کابوشن می تراشند. به دلیل پلئوکروئیسم قوی، سنگهای تیره آن را با صفحه اصلی موازی با محور c می تراشند تا رنگ قوی تر دیده شود. کریستال های با ارزش و باکیفیت رنگهایی چون صورتی، قرمز سیر و سبز بوده و به علت چند رنگی قوی در جهات مختلف کریستالوگرافی تراش آنها باید به گونه ای باشد که سطح اصلی یا تاج موازی محور اصلی کریستالو گرافی قرار گیرد. در نوع های کمرنگ تر غالبا صفحه تاج نگین عمود بر محور اصلی کریستالوگرافی تراش دده می شود تا نگین حداکثر رنگ را نمایان کند.

ارزش گذاری و قیمت سنگ تورمالین

به طور کلی در مارکت فروش سنگ تورمالین تک رنگ خالص از جمله سبز، آبی و قرمز معمولا با ارزش ترین نوع آنها هستند. نگین هایی با رنگهای مات ، غیر شفاف دارای ارزش کمتری هستند. تورمالین سیاه جزو ارزان ترین نوع تورمالینها است.

روش های بهسازی سنگ تورمالین

سنگ تورمالین به علت های مختلف به روش مصنوعی ساخته نمی شود که یکی از دلایل آن فرمول شیمیایی پیچیده آن است. با حرارت دادن در حدود 450 الی 650 درجه سانتیگراد می توان در رنگ آن تغییرات اندکی ایجاد کرد و از سبز به سبز زمرد و یا از قرمز مایل به قهوه ای به قرمز آتشین رسید. ته رنگ قرمز نوع پارایبا که ناشی از عنصر منگنز Mn (دوظرفیتی) است را می توان با استفاده از بهسازی حرارتی و افزایش تدریجی دمای کنترل شده از بین برد. البته برخی از تورمالین های مس دار برزیل و موزامبیک بدلیل عدم وجود منگنز کافی نیازی به فرآوری ندارند. در نوع آبی و سبز تیره آن می توان با حرارت دهی آنها به رنگهای روشن تر خود و یا حتی زرد دست پیدا کرد. در این روش سنگهای قهوه ای ممکن است به صورتی تبدیل شوند. در روشی دیگر از تشعشع اشعه گاما رنگ قرمز را پر رنگ تر و رنگ صورتی را تیره می نمایند. با روش تشعشع حتی می توان نوع کمرنگ را پر رنگ و یا رنگ سبز و زرد را کلا تغییر رنگ داد که تشخیص آنها در حالت عادی ممکن نیست!

تشخیص تورمالین اصل

همانطور که گفته شد به علت تنوع رنگ بالای این گوهرسنگ از گذشته تا کنون یکی از اشتباهاتی که افراد عادی مرتکب می شوند در تشخیص این کانی می باشد. یکی از راه های خوب برای تشخیص تورمالین اصل می تواند بررسی مشخصات اپتیکی مثل ضریب شکست بالا و پدیده چند رنگی قوی در آن باشد. در بازار این سنگ می تواند با یاقوت سرخ، زمرد، اسپینل سبز مصنوعی، توپاز صورتی، زیرکن، ایدوکراز، آمیتیست، آندالوزیت، کریزوبریل، کوارتز دودی، سیترین، پریدوت، دمانتوئید، پرازولیت و یا حتی شیشه های رنگی اشتباه گرفته شود!

خواص سنگ تورمالین در چاکرا درمانی

از آنجایی که این کانی در رنگهای متفاوتی دیده می شود بنابراین هر رنگ مناسب یک چاکاری خاص می باشد.

• خواص سنگ تورمالین سیاه در چاکرا درمانی مربوط به چاکرای اول یا پایه است و به تصفیه میدان انرژی در بدن است. از خواص نوع صورتی آن در چاکرا درمانی با توجه به تحریک چاکرای چهارم (قلب) می توان به ترغیب فرد برای تبدیل شدن به برج مراقبتی زنده و فعال از انرژی های عشق اشاره نمود.
• تورمالین سرخ یا روبلیت چاکراهای چهارم و ریشه (اول) را تحت تاثیر قرار می دهد و به فرد در هماهنگ شدن با انرژی ها و جریانات مثبت ارتعاشی کمک می کند.
• تورمالین سبز چاکرای قلب (چهارم) را مرتعش می کند و فرد را برای در آغوش کشیدن معنویت در زندگی جسمانی ترغیب می کند.
• تورمالین هندوانه ای نیز چاکرای چهارم را تقویت کرده و خویشتن حقیقی شخص را برای بیدار شدن تحریک می کند.
• از خواص سنگ تورمالین آبی یا ایندیکولیت در چاکرا درمانی می توان به تقویت چاکرای گلو (پنجم) و چشم سوم (ششم) اشاره کرد. این سنگ ذهن فرد را برای آگاهی بالاتر باز می کند.
• نوع طلایی نیز باعث تقویت چاکرای سوم (ناف) می گردد و فرد را به استفاده خیر خواهانه از قدرت و آفرینش کامیابی ترغیب می نماید.
• و در نهایت نوع دراویت یا قهوه ای باعث تحریک چاکرای ریشه (اول) و چهارم میشود و یاوری قدرتمند برای درمان و یکپارچه سازی بخش پنهان وجود فرد می باشد.

خواص سنگ تورمالین سیاه

تورمالین سیاه سنگی حفاظت کننده روانی در برابر انرژی های تخریبی است و باعث برطرف کردن نگرانی، قضاوت، ترس، عصبانیت، شرم و دیگر احساسات مسموم است. تورمالین سیاه باعث پاکسازی و حذف کردن مواد سمی از بدن می شود.

خواص سنگ تورمالین صورتی

تورمالین صورتی سنگ اصلی چاکرای چهارم قلب است و نمایانگر بعد زنانه می باشد. چنانچه زخم های احساسی یا عشقی در گذشته خود دارید از آن استفاده کنید. همچنین تقویت قلب، شش ها و دستگاه عصبی پاراسمپاتیک (اعصاب آرامش بخش) از دیگر خواص این گوهر در بعد جسمانی می باشد.

خواص تورمالین سرخ (روبلیت)

از خواص تورمالین سرخ در تقویت قلب و پیوند فرد با طبیعت استفاده می شود. این سنگ با برافروختن دوباره حساسیت احساسی، اشتیاق و لذت بردن از زندگی فرد را یاری می نماید. به طور کلی سنگهای سرخ رنگ در جهت مسائل احساسی مربوط به عشق بسیار مفید میباشند.

خواص سنگ تورمالین سبز

تورمالین سبز دارای خواصی نظیر تقویت عملکرد سلامت قلب، جاری ساختن نیروی حیات برای تمامی موجودات زنده و دستیابی به صلح درونی از طریق مرکزیت دادن قلب می باشد.این گوهرسنگ یکی از سنگهای برتر خود درمانی بوده و میدارن انرژی را برای متعادل نگه داشتن قلب که مهمترین عضو حیاتی بدن است تنظیم می کند.

خواص تورمالین هندوانه ای

از خواص سنگ تورمالین هندوانه ای می توان به حمایت از عملکرد قلب جسمانی، رها کردن تنش روانی و تسخیل ترشح اندروفین ها اشاره نمود. این سنگ باعث تسکین نگرانی و ترس و افزایش دهنده پرتو های شادی می شود.

خواص سنگ تورمالین آبی (ایندیکولیت)

گونه آبی رنگ آن باعث رفع سردرد و حمایت در تعادل ذهنی می شود. سنگ تورمالین آبی کمک می کند تا احساسات عمیق فرد برای او واضح شوند و به نوعی مثل تصفیه احساسی عمل کنند. این سنگ می تواند دروازه ها را به روی بالاترین قلمروهای درونی گشوده و ارائه دهنده تجربیات هیجانی باشد.

خواص تورمالین زرد یا طلایی

سنگ تورمالین زرد یا طلایی دارای خواص تقویتی در درمان مشکلات گوارشی، زخم ها، تهوع و مشکلات روده ای دارد. این سنگ قدرت های شخصی فرد را شناسایی و آنها را در جهت برطرف کردن ترس ترغیب می کند. این گوهر احساسات ترس درونی را کاهش و مناسب کسانی است که می خواند آسیب های چاکرای سوم را ترمیم کنند.

خواص سنگ تورمالین قهوه ای یا دراویت

رنگ قهوه ای این کانی شخص را برای غلبه بر اعتیاد و خود داوری کمک، دستگاه پاکسازی بدن مانند کبد، ناراحتی های دستگاه گوارشی یاری می نماید. از نظر احساسی نیز فرد را جهت ترغیب خویشتن – پذیری و حب نفس آماده می کند.