پینیت : گوهری کمیاب و گرانبها

پینیت (painite) یکی از نادرترین سنگهای قیمتی موجود در زمین بشمار می آید. اولین پینیت که به عنوان کانی جدید شناخته شد، نمونه ای بود که در اوایل دهه 1950 در برمه کشف شد. تا سال 2001، تنها سه بلور پینیت وجود داشت و قبل از اواسط سال 2005 تنها دو سنگ پینیت با تراش جواهری گزارش شده بود. از آن زمان، اکتشافات بیشتر نمونه‌های بیشتری از این گوهر قرمز تیره را تولید کرده‌اند، اما سنگهایی با قابلیت تراش بسیار نادر باقی مانده است.

تاریخچه کشف و نامگذاری

داستان پینیت با کشف تصادفی آن در اوایل دهه 1950 شروع می شود. گوهرشناس و کانی شناس بریتانیایی آرتور چارلز دیوی پین اولین بار در حین بررسی نمونه سنگهای قیمتی میانمار (برمه) با این کانی مواجه شد. در سال 1957، او یک کریستال قهوه ای رنگ دریافت کرد که در ابتدا به دلیل شباهت آن به اسپینل، آن را به عنوان اسپینل قهوه ای تشخیص داد.

با این حال، تجزیه و تحلیل بعدی نشان داد که این کانی معدنی با هر چیزی که قبلاً مستند شده بود، متفاوت بود. در سال 1958، آقای Pain نمونه هایی را به آزمایشگاه موزه بریتانیا فرستاد، جایی که ویکتور اف. اندرسون، کانی شناس و کریستالولوژیست، خواص منحصر به فرد آن را تایید کرد. اندرسون متوجه شد که این کانی یک گونه کاملاً جدید و متمایز است. به افتخار کمک های پین در کانی شناسی و نقش او در کشف آن، کانی جدید پینیت یا پینایت “Painite” نام گرفت.

میزان نادر بودن نمونه هایی با گوهری و منابع دسترسی به آن سبب شد اولین نمونه های پینیت منجر به طبقه بندی آن به عنوان یکی از نادرترین کانی های روی زمین شد. برای سال‌های متمادی، تنها تعداد انگشت شماری از بلورهای شناخته شده وجود داشت که بر رمز و راز و مطلوبیت آن افزوده بود. کمیاب بودن و منحصربه‌فرد بودن پینیت، آن را برای کلکسیونرها و علاقه‌مندان به گوهر تبدیل به ثروت ارزشمندی کرده است.

در سال 1979، نمونه‌های دیگری از پینیت در میانمار کشف شد که درک توزیع منابع آن را گسترش داد. با این حال، حتی با این یافته‌های جدید، پینیت بسیار نادر و عرضه آن محدود است.

مشخصات فیزیکی و شیمیایی 

پینیت یک کانی معدنی بورات با ترکیب شیمیایی پیچیده ای از از کلسیم، زیرکونیوم، آلومینیوم، بورات، اکسیژن و کلر است که فرمول شیمیایی آن معمولاً به صورت CaZrAl9(BO3)3O15OH نشان داده می شود. وجود زیرکونیوم در ترکیب پینیت به خواص فیزیکی و نوری متمایز آن، از جمله سختی و پلئوکریسم آن کمک می کند. گروه های بورات در ساختار کانی مسئول آرایش شبکه بلوری منحصر به فرد آن هستند.

در اینجا به برخی از ویژگی های قابل توجه پینیت اشاره می کنیم:

رنگ: پینیت می تواند طیف وسیعی از رنگ ها از جمله قرمز تیره، قرمز-نارنجی مایل به قهوه ای را نشان دهد. این کانی حاوی عناصر کم مقدار کروم و وانادیم است که عامل رنگ نارنجی – قرمز تا قهوه‌ای مایل به قرمز است، مشابه عامل رنگی که در توپاز می بینیم.

شفافیت: پینیت معمولاً شفاف تا مات است و به نور اجازه عبور از ساختار کریستالی آن را می دهد. این ویژگی سبب استفاده بالقوه آن در جواهرات می شود.

جلا: این سنگ دارای جلای شیشه ای تا ساب آدامانتین است. این درخشش جذابیت بصری و کیفیت گوهر آن را افزایش می دهد .

ساختار کریستالی: پینیت در سیستم کریستالی هگزاگونال متبلور می شود. کریستال های آن معمولاً منشوری و کشیده هستند، با وجه ها و لبه هایی کاملاً مشخص. این کریستال ها می توانند از نظر زیبایی شناسی یا کلکسیونی دلپذیر باشند و به صورت سنگ های قیمتی برش بخورند.

سختی: یکی از بارزترین خصوصیات فیزیکی پینیت سختی استثنایی آن است. سختی پینیت 8 در مقیاس Mohs است بدین معنی که در برابر خراشیدگی و سایش بسیار مقاوم است. این سختی به دوام و مناسب بودن آن برای استفاده در جواهرات کمک می کند.

رخ و شکستگی: پینیت رخ قاعده ای را نشان می دهد، به این معنی که می تواند در امتداد صفحات موازی با وجوه قاعده هگزاگونال خود بشکند. شکستگی آن معمولاً صدفی است که در هنگام شکستن سطوح صاف و منحنی ایجاد می کند.

وزن مخصوص: وزن مخصوص پینیت بسته به ترکیب شیمیایی و ساختار کریستالی آن متفاوت است. به طور کلی در مقایسه با اکثر گوهرهای دیگر، چگالی بالاتری دارد که یکی دیگر از عوامل موثر در دوام و ارزش آن است.

چندرنگ نمایی (پلئوکروییسم) : پینیت به دلیل پلئوکروییسم قوی خود شناخته شده است، به این معنی که وقتی از زوایای مختلف به آن نگاه کنید می تواند رنگ های مختلفی را به نمایش بگذارد. این رنگها شامل قرمز موازی با [0001]، نارنجی مایل به قهوه ای کم رنگ یا قرمز مایل به نارنجی کم رنگ در زاویه قائم به [0001] است. این ویژگی اپتیکی به ظاهر گوهر عمق و پیچیدگی می بخشد.

فلورسانس: در برخی موارد، پینیت می تواند تحت نور ماوراء بنفش (UV) فلورسانس را نشان دهد. این فلورسانس می تواند از ضعیف تا متوسط متغیر باشد و می تواند قرمز ضعیف در طول موج بلند، قرمز مایل به سبز یا قرمز قوی در طول موج کوتاه باشد.

تشخیص سنگ پینیت

پینیت ها دارای رنگ و وزن مخصوصی هستند که با آلماندین ها، اسپسارتیت ها و یاقوت ها همپوشانی دارند. بدین معنی که برخی از سنگهای تراشیده ممکن است به اشتباه به عنوان یاقوت یا گارنت شناسایی شده باشند. با این حال، پینیت ها دارای مقادیر ضریب شکستی هستند که با یاقوت سرخ متفاوت است و طیف انکسار دوگانه و جذب آنها می تواند آنها را از گارنت ها متمایز کند.
هیچ نمونه مصنوعی یا بهسازی شناخته شده ای برای پینیت وجود ندارد. در سال 2007، یک نمونه قهوه‌ای رنگ از موزه تاریخ طبیعی لندن، که در اصل به عنوان تورمالین با یاقوت‌های موگوک شناخته می‌شد، ثابت شد که پینیت است.

پینیت چگونه در زمین تشکیل می شود؟

پینیت در کمربند شیست و مرمرهای موگوک قرار دارد. رسوبات اولیه پروتروزوییک به صورت منطقه ای در طی برخورد کرتاسه بلوک برمه، یک قطعه گادوانا، و بعد (ائوسن) با صفحه هند دگرگون شد. توده‌های گرانیتی و سینیتی و پگماتیت‌های مرتبط، مسئول روی هم قرارگیری دگرگونی و متاسوماتیک تماسی هستند که در برخی از سنگ‌ها یافت می‌شوند. رسوبات آبرفتی اطراف محل معدن حاوی کانی های مشخصه مرمرها و پگماتیت های اطراف مانند روبی، سافایر، اسپینل قرمز، پیریت، مون استون آبی (الیگوکلاز)، زیرکن های قرمز و قهوه ای و بلورهای بزرگ تورمالین سیاه است.

پینیت عمدتاً در رسوبات آبرفتی یافت می شود که تجمعات رسوبی کانی ها و سنگ هایی هستند که توسط آب منتقل می شوند. وقوع آن ارتباط نزدیکی با خصوصیات زمین شناسی خاص در میانمار (برمه) دارد، جایی که برای اولین بار در آنجا کشف شد. باور بر این است که این کانی تحت شرایط زمین‌شناسی منحصربه‌فردی که شامل برهمکنش عناصر و ترکیبات خاص در دوره‌های زمانی طولانی است، تشکیل شده است.

پینیت با سنگ های دگرگونی و پگماتیتیک و همچنین در رگه های داخل سنگ میزبان همراه است. این ویژگی های زمین شناسی، شرایط لازم برای تشکیل کانی را فراهم می کند. معمولاً در نهشته‌های ثانویه، به ویژه در مناطقی که هوازدگی و فرسایش منابع اولیه منجر به غلظت کانی های سنگین در رسوبات آبرفتی شده است، یافت می‌شود.

فرآیند تشکیل

فرآیند دقیق تشکیل پینیت به طور کامل شناخته نشده است، اما باور بر این است که برهمکنش عناصری مانند بور، زیرکونیوم، آلومینیوم، کلسیم و اکسیژن در شرایط دما و فشار خاص را شامل می شود. سیالات یا محلول های غنی از بور ممکن است در انتقال ترکیبات لازم به محل تشکیل پینیت نقش داشته باشند.

تصور می شود که این کانی از سیالات گرمابی درون رگه ها یا شکستگی های پوسته زمین متبلور شده است. با گذشت زمان، فرآیندهای زمین‌شناسی مانند فعالیت‌های تکتونیکی، گرما و فشار به شکل‌گیری و تبدیل این کانی‌ها کمک کرده و در نهایت منجر به ایجاد کریستال‌های پینیت می‌شود.

معادن

پینیت عمدتاً در یک منطقه خاص از میانمار (برمه) یافت می شود و این منطقه را به منبع اصلی این سنگ تبدیل می کند. منطقه موگوک که اغلب به عنوان “دره یاقوت سرخ و سافایر” شناخته می شود، اصلی ترین مکان زمین شناسی است که در آن پینیت کشف می شود. علاوه بر Ongaing، Kyauk-Pyat-Thet در موگوک و Namyazeik در ایالت کاچین موادی با کیفیت گوهری تولید کرده اند.

پینیت اغلب از بسترهای سنگریزه یا رسوبات رودخانه ها از طریق روش های استخراج معادن و تکنیک های طلاشویی استخراج می شوند. در حالی که منطقه موگوک منبع اصلی پینیت است، شرایط سیاسی حاکم بر میانمار نیز به دستیابی به چنین مکانی ، یافتن آن را دوچندان می کند.

کمیابی و ارزش پینیت

اولین نمونه پینیت، تک کریستال، به عنوان یک گونه گوهر جدید در سال 1957 شناسایی شد. تا سال 2001، تنها دو کریستال دیگر یافت شد. دو نمونه اول کشف شده پینیت با وزن 1.7 و 2.118 گرم به ترتیب اکنون در موزه تاریخ طبیعی لندن نگهداری می شوند.
از آن زمان، پینیت های بیشتری کشف شده است. اکنون بیش از هزار کریستال و قطعه بازیافت شده است، اما بیشتر این مواد قابل استفاده جهت تراش نیستند. عوامل متعددی در نادر بودن آن نقش دارند که به نوبه خود باعث افزایش مطلوبیت و ارزش بازار آن می شود. این عوامل شامل:

منابع محدود: پینیت تنها در چند مکان، عمدتاً در میانمار (برمه) یافت می‌شود و وقوع آن به ویژگی های زمین‌شناسی خاص محدود می‌شود. این کمبود منابع به طور قابل توجهی به نادر بودن آن کمک می کند.
ترکیب شیمیایی منحصر به فرد: ترکیب خاصی از عناصر و ترکیبات مورد نیاز برای تشکیل پینیت در طبیعت نسبتاً نادر است.
اندازه های کوچک کریستال: بلورهای پینیت اغلب کوچک و نمونه های درشت تر قابل تراش با رنگ و پاکی خوب بسیار بسیار کمیاب هستند.

گفته می شود یک پینیت تراش خورده باکیفیت و خوش رنگ می تواند قیراطی تا چند ده هزار دلار نیز معامله شود.

آیا پینیت یک سنگ جواهری خوب به ما می دهد؟

پینیت ها با سختی تقریبا 8، درخشندگی فوق العاده و رنگ های قرمز جذاب، سنگ های جواهری زیبایی تولید می کنند. با این حال، تراش آنها بسیار چالش بر انگیز است. حتی راف با کیفیت گوهری آن نیز معمولاً به شدت ناپاک و ترک دار. در نتیجه، گوهرتراشان در تراش فست ، این سنگ‌های قیمتی را کوچک و کم عمق تراش می دهند که می‌تواند درخشندگی آنها را کمتر کند.