گوهر شناسی و سنگ شناسی
تشخیص سنگهای قیمتی با چراغ قوه UV گوهر شناسی و پدیده فلورسانس در آنها
فهرست مطالب
پدیده فلورسانس (Fluorescence) چیست؟
برخی از کانیها و گوهرها این قابلیت را دارند که اگر تحت تشعشع امواج فوق بنفش یا طول موج غیر قابل دید به وسیله انسان قرار گیرند به واسطه تغییر طول موج در آنها، نور خارج شده از کانی به صورت نوری قابل رؤیت خواهد بود. این نوع کانیها و گوهرها را فلورسانس می نامند. در صورتی که منبع نور نامرئی قطع شود، تشعشع نور مرئی نیز از این گوهرها پایان می یابد. این پدیده می تواند به شناخت پاره ای از گوهرها کمک کند. پدیده تابندگی برای اولین بار در کانی فلوریت (Fluorite) مشاهده شد که تابندگی آن به دلیل تابش پرتو ماوراء بنفش به کاتی مزبور بوده و این پدیده فلورسانس (Fluorescence) نامیده شد. اگر پس از قطع منبع نور نامرئی باز هم تا مدتی از کانی نور منتشر شود به این پدیده فسفرسانس (Phosphorescence) گویند. که وجه تشابه این اسم به دلیل نورافشانی عنصر فسفر در تاریکی است. وجود پدیده فلورسانس در گوهرها به علت عناصر فلزی فرعی مانند کروم، منگنز، کبالت، نیکل، مولیبدن، تنگستن و اورانیوم است. حضور بسیار جزئی آهن مانع ایجاد پدیده فلورسنسی می شود
کاربرد چراغ قوه فرابنفش (UV) در گوهر شناسی چیست؟
برای بررسی خاصیت فلوئورسانس در گوهرها از دستگاه فرابنفش (اولتراوایولت) یا همان چراغ قوه UV استفاده می شود. این دستگاه کوچک و قابل حمل بوده و بهتر است جهت واضح دیدن نور فلوئورسانس در گوهرها، دستگاه UV را در داخل جعبه ای سیاه قرار داده و در یک فضای نسبتا تاریک به آزمایش پرداخت. دلیل این امر جلوگیری از مزاحمت نورهای خارجی بر روی نور فلوئورسانس است. برای شناسایی خاصیت فلوئورسانس در گوهرها بهتر است از UV هایی استفاده نمود که دارای هر دو طول موج کوتاه و بلند باشند. برای پدیده تابناکی در گوهرها از نور سیاه (Black Light) یا نور ماوراء بنفش (UV light) با طول موج کوتاه (SWUV) و طول موج بلند (LWUV) استفاده می شود. هنگام استفاده از نور UV با طول موج کوتاه (SWUV) باید احتیاط کرد زیرا میتواند منجر به صدمات چشمی شود. محدوده طول موج بلند LWUV برابر 365nm و برای طول موج کوتاه SWUV برابر 254nm است.
درجات مختلف خاصیت فلورسانی در گوهرها
- بی اثر (Inert) : گوهر فلورسانی را نشان نمی دهد.
- ضعیف (Weak) : گوهر فلورسانی ضعیف از خود نشان می دهد.
- متوسط (Moderate) : گوهر دارای فلورسانی متوسط است.
- قوی (Strong) : گوهر فلورسانی قوی نشان می دهد.
تشخیص سنگهای اصل و بدل با چراغ قوه UV گوهر شناسی
تشخیص الماس با چراغ قوه UV: الماس ساختگی با swUV خاصیت فلورسانس بسیار شدید و با LWUV خاصیت فلورسانس ضعیف تا متوسط نشان می دهد. در برخی از جواهرات قدیمی ریز بجای الماس از اسپینل بی رنگ ساختگی و کروندوم بی رنگ استفاده می شود. اسپینل در LWUV خاصیت فلورسانس قوی سفید شیری و کروندوم آبی نشان می دهد. تشخیص کروندوم و یاقوت ها با استفاده از نور فرابنفش و پدیده فلورسنس: سفایر آبی ساختگی و بهسازی حرارتی شده زیر نور SWUV فلورسانس آبی نشان می دهد. سافیر های مصنوعی در برابر پرتوهای موج کوتاه اولتراوایولت به رنگ آبی روشن در می آیند در حالی که سافیرهای طبیعی در برابر تشعشع پرتوهای موج کوتاه اولتراوایولت اغلب بی اثر هستند.
تشخیص سنگ زمرد با تست UV: از دستگاه UV برای شناسایی زمرد مصنوعی و طبیعی استفاده می شود. زمرد طبیعی زیر LWUV به ندرت فلورسانس نشان می دهد اما زمرد ساختگی خاصیت فلورسانس قوی به رنگ قرمز یا قرمز مایل به نارنجی یا مایل به سبز نشان می دهد. زمردهای طبیعی کلمبیا، پاکستان، برزیل، زامبیا و افغانستان دارای خاصیت فلوئورسانسی صنعتی بوده و یا فاقد خاصیت فلوئورسانسی هستند در حالی که زمردهای مصنوعی دارای نور فلوئورسانسی شدید با رنگ قرمز هستند. زمرد های بهسازی شده با روغن كاری زیر نور UV روغن بکار برده خاصیت فلورسانس نشان می دهد که برای درجه بندی زمرد بسیار با اهمیت است. تشخیص سنگ اسپینل با چراغ قوه UV گوهر شناسی: در نور اولتراوایولت موج کوتاه، اسپینلهای مصنوعی سفیدرنگ، نور فلوئورسانس شیری قوی نشان می دهند در حالی که الماس طبیعی فاقد چنین نور فلوئورسانسی می باشد. تشخیص سنگ تانزانیت: خاصیت فلورسانی ندارد. اما تمامی مشابهات آن مانند فورستریت خاصیت خاصیت فلورسنسی دارد. تشخیص یشم جادئیت به وسیله ابزار نور فرابنفش: یشم بهسازی شده با صمغ زیر LWUV خاصیت فلورسانسی نشان می دهد.
تشخیص مروارید با دستگاه اولتراوایولت: مروارید سیاه طبیعی خاصیت فلورسانی قهوه ای یا قرمز با پرتو LWUV نشان می دهد. عدم وجود آن مبنی بر مروارید بهسازی شده است. تشخیص سنگ اوپال از طریق فلورسانس: اوپال طبیعی خاصیت فسفرسانی نشان می دهد. ساختگی آن این پدیده را ندارد. هم چنین از دستگاه اولتراوایولت می توان برای تشخیص توپاز صورتی، تورمالین صورتی، زیرکن آبی، آکومارین، مروارید سیاه و اپال سیاه، از انواع مصنوعی آنها استفاده نمود.
سلام.وقت بخیر.سوال دارم در باره سنگ گوهر شب چراغ.و چطور میشه با ازمایشهای خانگی و اشعه مادون تاحدودی ازش مطمین شد که اصله یا خیر.ممنون
نمیشه. معمولا نیاز به بررسی های طیف سنجی پیشرفته (که کار هر لابراتوار معمولی در ایران نیست) جهت تعیین عناصر هست.
سلام و عرض ادب
ممنون از اطلاعات عالیتون ،من اتفاقی سایتتون رو پیدا کردم و کلی هم حال کردم چقدر به این اطلاعات نیاز داشتم ،
دوتا سوال دارم که پاسخ بدید بی نهایت ممنون میشم”
اول اینکه چراغ uvرو از کجا میتونم تهیه کنم و قیمتش چقدره؟
دوم اینکه نور uv بر سنگ برلیان چه تاثیری میذاره و واکنش سنگ نسبت به این نور چطوره؟
ممنون میشم راهنمایی کنید.
سلام در تلگرام پیام بدید برای چراغ قوه uv یه پیجی میشناسم قیمتاش مناسبه میفرستم براتون.
اگر منظور شما از برلیان، الماسه، یک مقاله کامل درمورد فلورسانس در الماس قبلا نوشتم میتونید مطالعه کنید.
سلام استاد بنده یک سنگ عقیق جز پیدا کردم که فلورسانس قوی داره و وقتی نور uvمیندازم تغییر رنگ میده میشه سبز فسفری
سلام بسیار عالی
استاد دربعضی جاها سنگ های در طبیعت دیده می شود که شبیه به جگر گوسفند هستند ودارای رنگ قهوه ای تند تا سوخته دارندواندازه ای تاپنجاه گرم دارند قدیمی ها می گویند در این محل ها مس ذوب می کردند واینها سرباره مس اند آیا درست است لطفا راهنمایی کنید این چه نوع سنگی است وچگونه بوجود میاین ممنونم
سلام.وقت بخیر ،بنده سنگ قهوه‌ای رنگ دارم که با تابش نور ماوراء بنفش به سبز تغییر رنگ میده،میشه راهنمایی کنید که این چه سنگی هست،ممنون
درود، این معیاری برای تشخیص هویت سنگ نیست . باید کارشناس اون رو از نزدیک بررسی کنه.
سنگ های نیکل دار به چه طول موجی از فرابنفش واکنش نشون میده ؟
در واقع گوهر های اصلی خاصیت فلورسانس ندارن و فقط اوپال با اشعه uvمشخص میشه که اصل هستش
درسته؟؟
خیر!
سلام آقای کرمی
هر سنگی ک با فرابنفش روشن بشه میشه گفت قیمتیه؟
میخوام یه چراغ قوه بخرم شبا برم تو کویر دنبال سنگ 😅
سلام خیر اینطور نیست. ولی جذاب هستن برا کلکسیون
سلام لطفا آدرس ایمیل یا کانال تلگرام یا اینستا خودتونو بهم بدید سایت عالی دارید ممنون
سلام آدرس اینستاگرام سنگ شناس در فوتر سایت هست، sangshenas@