کاربرد چراغ قوه UV در گوهر شناسی و پدیده فلورسانس در سنگهای قیمتی

پدیده فلورسانس (Fluorescence) چیست؟

تشخیص سنگ با چراغ قوه UV فرابنفشبرخی از کانیها و گوهرها این قابلیت را دارند که اگر تحت تشعشع امواج فوق بنفش یا طول موج غیر قابل دید به وسیله انسان قرار گیرند به واسطه تغییر طول موج در آنها، نور خارج شده از کانی به صورت نوری قابل رؤیت خواهد بود. این نوع کانیها و گوهرها را فلورسانس می نامند. در صورتی که منبع نور نامرئی قطع شود، تشعشع نور مرئی نیز از این گوهرها پایان می یابد. این پدیده می تواند به شناخت پاره ای از گوهرها کمک کند. پدیده تابندگی برای اولین بار در کانی فلوریت (Fluorite) مشاهده شد که تابندگی آن به دلیل تابش پرتو ماوراء بنفش به کاتی مزبور بوده و این پدیده فلورسانس (Fluorescence) نامیده شد. اگر پس از قطع منبع نور نامرئی باز هم تا مدتی از کانی نور منتشر شود به این پدیده فسفرسانس (Phosphorescence) گویند. که وجه تشابه این اسم به دلیل نورافشانی عنصر فسفر در تاریکی است. وجود پدیده فلورسانس در گوهرها به علت عناصر فلزی فرعی مانند کروم، منگنز، کبالت، نیکل، مولیبدن، تنگستن و اورانیوم است. حضور بسیار جزئی آهن مانع ایجاد پدیده فلورسنسی می شود

کاربرد چراغ قوه فرابنفش (UV) در گوهر شناسی چیست؟

چراغ قوه UV گوهر شناسی فایبر اپتیک
این یک چراغ قوه UV گوهرشناسی استاندارد است که یک طرف آن نور فرابنفش با طول موج 365nm و طرف دیگر آن نور زرد و یا سفید LED دارد

برای بررسی خاصیت فلوئورسانس در گوهرها از دستگاه فرابنفش (اولتراوایولت) یا همان چراغ قوه UV استفاده می شود. این دستگاه کوچک و قابل حمل بوده و بهتر است جهت واضح دیدن نور فلوئورسانس در گوهرها، دستگاه UV را در داخل جعبه ای سیاه قرار داده و در یک فضای نسبتا تاریک به آزمایش پرداخت. دلیل این امر جلوگیری از مزاحمت نورهای خارجی بر روی نور فلوئورسانس است. برای شناسایی خاصیت فلوئورسانس در گوهرها بهتر است از UV هایی استفاده نمود که دارای هر دو طول موج کوتاه و بلند باشند. برای پدیده تابناکی در گوهرها از نور سیاه (Black Light) یا نور ماوراء بنفش (UV light) با طول موج کوتاه (SWUV) و طول موج بلند (LWUV) استفاده می شود. هنگام استفاده از نور UV با طول موج کوتاه (SWUV) باید احتیاط کرد زیرا میتواند منجر به صدمات چشمی شود. محدوده طول موج بلند LWUV برابر 365nm و برای طول موج کوتاه SWUV برابر 254nm است.

درجات مختلف خاصیت فلورسانی در گوهرها

انواع درجات قدر فلورسانس در الماس

  • بی اثر (Inert) : گوهر فلورسانی را نشان نمی دهد.
  • ضعیف (Weak) : گوهر فلورسانی ضعیف از خود نشان می دهد.
  • متوسط (Moderate) : گوهر دارای فلورسانی متوسط است.
  • قوی (Strong) : گوهر فلورسانی قوی نشان می دهد.

فاکتور فلورسانس در گوهرهای مختلف با چراغ قوه UV

فلورسانس الماس با چراغ قوه UV: الماس مصنوعی با طول موج کوتاه swUV خاصیت فلورسانس قوی آبی و با LWUV خاصیت فلورسانس ضعیف تا متوسط نشان می دهد. یک مطلب کامل درباره فلورسانس الماس اینجا میتوانید مطالعه فرمایید. 

زمرد بهسازی شده با روغن زیر نور فرابنفش uv و پدیده فلورسانس در آن
زمرد بهسازی شده با روغن در زیر نور UV پدیده فلورسانس قرمز را نشان داده است.

سنگ زمرد: از دستگاه UV به عنوان یک فاکتور کمکی تعیین منشا زمرد استفاده می شود. زمرد طبیعی زیر LWUV به ندرت فلورسانس نشان می دهد اما زمرد مصنوعی به روش فلاکس و یا چاتهام، خاصیت فلورسانس قوی به رنگ قرمز یا قرمز مایل به نارنجی یا مایل به سبز نشان می دهد. زمردهای مصنوعی هیدروترمال ممکن است فلورسانس خنثی داشته باشند. زمردهای کلمبیا و افغانستان بدلیل عنصر کرومیوم میتوانند فلورسانس قرمز داشته باشند. برخی زمردهای زامبیا و نمونه هایی که دارای آهن هستن فلورسانس خنثی دارند. قسمت ترکهای پرشده زمرد های بهسازی شده با روغن/رزین زیر نور UV خاصیت فلورسانس نشان می دهد که برای درجه بندی زمرد بسیار با اهمیت است.

اسپینل تحت چراغ قوه UV گوهر شناسی: در نور اولتراوایولت موج کوتاه، اسپینل های مصنوعی سفید، نور فلوئورسانس شیری قوی نشان دهد. رنگهای مختلف اسپینل چه سنتتیک چه طبیعی ممکن فلورسانس های متفاوتی داشته باشند و مطالعه آنها همراه بررسی های میکروسکوپی و طیف سنجی میتواند مفید باشد. 

 سنگ تانزانیت: خاصیت فلورسانی ندارد. اما تمامی مشابهات آن مانند فورستریت خاصیت خاصیت فلورسنسی دارد.

یشم جیدیت: یشم بهسازی شده با پلیمر زیر LWUV خاصیت فلورسانسی نشان می دهد. با اینحال این بهسازی های جدید پلیمری چنین واکنشی ندارند. 

تشخیص سنگ مروارید زیر نور uv
البته این نوع مروارید پرورشی دریای کورتز در خلیج کالیفورنیا جزو خاص ترین گونه های مروارید هستند که فلورسنس صورتی تا قرمز را نشان می دهند

 مروارید: مروارید سیاه طبیعی خاصیت فلورسانی قهوه ای یا قرمز با پرتو LWUV نشان می دهد. عدم وجود آن مبنی بر مروارید بهسازی شده است.

توجه: چراغ قوه UV ابزاری کمکی در گوهرشناسی (یکی از فاکتورهای کمکی) بوده و نوع/ماهیت گوهر صرفا توسط آن تعیین نمی شود. همچنين، با چراغ قوه uv نمی‌توانید به شکار سنگ بروید!  . تنها دو نمونه یوپریلایت و کهربا(سواحل بالتیک) هستند که در شب میتوان به جستجوی آنها پرداخت، که آن هم در ایران نداریم

45 دیدگاه برای “کاربرد چراغ قوه UV در گوهر شناسی و پدیده فلورسانس در سنگهای قیمتی

  1. احمدرضا مظلومی گفته:

    سلام خسته نباشید ما با چراغ قوه UV یه چند تا سنگ پیدا کردم وقتی ک چراغ قوه رو رو سنگ میندازم سنگه زرد رنگ میشه و قوی هم هست نورش میخاستم ببینم چه نوع سنگیه و قیمتیست؟؟

    • حسن کرمی گفته:

      هر چیزی که فلورسانس داشت دلیل به با ارزش بودنش نیست. ضمن اینکه صرفا با UV نمیتونید نوع سنگ رو تشخيص بدید!

  2. محمد گفته:

    سلام استاد.
    رودخونه ی قزل اوزن طرفای تکاب و ماهنشان زنجان. ممکنه سنگ قیمتی داشته باشه؟؟؟

  3. محمد گفته:

    سلام برنامه خیلی عالیه که خیلی کمک میکنه برای شناخت سنگها تشکراز برنامه خوبتون

  4. عرفان لطفی گفته:

    سلام و خسته نباشید
    آیا سنگ جاسپر نسبت به uv واکنشی نشان میدهد ؟
    و راهکار های تشخیص سنگ جاسپر چیست؟
    ممنون از وقت گذاریتان

  5. بینام گفته:

    سلام بر دوستان
    سنگ اوپال اصل سیاه دارم که از دل زمین شاید زیر 40 50 متر زیر زمین خارج شده است.
    تقریبا 600 قیراط هست کارشناس هم بردم گفت طبیعی طبیعی هست
    میخوام بفروشم قیمت ش رو دقیق نمیدونم چنده اگر خریدار باشه در خدمتم

  6. ریکی گفته:

    سلام بهترین زمان برای تشخیص سنگ با چراقوه یووی شب خوبه یا روز و چه نوع سنگهایی را تشخیص میده ممنون میشم اگه راهنمایی کنید؟

  7. سلیم گفته:

    چرا خرید این چراغ و شکارسنگ دربستررودخانه درشب میگید کاربیهوده ای هست لطفا جواب بدید مگر نمیگید این نور جواهراتو درشب بانور فلورسانس نشون میده پس چرا این حرفو می‌زنید منم میخام بخرم بیوفتم تو کوه وبیابون لطفا دقیقتر راهنمایی کنید

    • حسن کرمی گفته:

      مگر چند درصد سنگها فلورسنت قوی دارن، اونقدری که بشه با یه چراغ قوه پیداشون کرد؟ تا بخواین پیدا کنید، احتمالا چراغ قوه تون سوخته. مگر هدفمند باشه و مثلا کنار ساحل بالتیک برین به فرض دنبال کهربا باشید.

  8. پارسا گفته:

    سلام وقت بخیر ممنون از سایت عالیتون ، آیا جاسپر نسبت به UV واکنشی داره و ایا اصلا جاسپر ارزش خوبی داره یا نه ، مرسی

    • محمد گفته:

      سلام خدمت شما
      لطفاً یه چراغ قوه یو وی معمول و کاربردی که هر دو طول موج کوتاه و بلند را داشته باشند را بهمون معرفی کنید. سپاس

  9. مرد کنجکاو گفته:

    سلام و وقت بخیر ایا با چراغ قوه یووی اصل میتوان در شب به جستجوی سنگ قیمتی پرداخت و احتمال یافتن سنگ قیمتی در بستر سنگ مادر و نفوذ یووی به سنگ مادر چگونه است باتشکر

    • حسن کرمی گفته:

      سلام این کار بیهوده هست، مگر در موارد خاصی مثل کهربا در جایی که منبعش باشه. شکار سنگ یعنی شناخت معادن، پیگیری رگه ها و شناخت سنگهای میزبان اون کانی مورد نظر..

      • مسلم گفته:

        سلام وقت بخیر داخل پاسخ هاتون من به این جمله شما برخوردم (شکار سنگ یعنی شناخت معادن، پیگیری رگه ها و شناخت سنگهای میزبان اون کانی مورد نظر.)میشه لطفاً مقاله یا منبعی برای آشنایی بیشتر معرفی کنید واینکه من اگر می‌دونستم چراغ قوه یو وی به کار نمیاد آنقدر هزینه نمیکردم متشکرم از شما

  10. ساناز گفته:

    سلام من وقتی برای درست کردن ناخن دستم رو داخل دستگاه یو وی میزارم یکی از برلیان های انگشترم ابی میشه. میخوام بدونم ایا ارزشش با بقیه فرق داره؟

    • جباری گفته:

      سلام …این چراغ قوها u v از نظر قدرت نوردهی با هم فرق دارن و آیا برای تشخیص سنگها همه سنگهای قیمتی رو نشون میده …ممنون میشم ی اطلاعاتی بدین …

      • حسن کرمی گفته:

        سلام میزان پرتاب نورشون بله. در کل اینها در گوهرشناسی کاربرد داره و در بحث شکار سنگ، مگراینکه شما بدونید دقیقا اون مکان فلان سنگی مثل یوپریلایت یا کهربا داره که در شب بکار بیاد. در غیر این صورت وقتتون هدر میره، چراغ قوه رو هم میسوزونید.

  11. امیرحسین گفته:

    سلام استاد وقت بخیر من متوجه نشدم الان سنگ یاقوت معدنی باید زیر نور uv تغیر رنگ بده یا باید بی اثر باشه به نور

    • حسن کرمی گفته:

      درمورد یاقوت سرخ اساسا هم سنتتیک ها و هم طبیعی ها فلورسانس قرمز (ضعیف تا قوی) رو میتونن داشته باشن و این معیاری برای تشخیص نیست.

  12. علی گفته:

    سلام.وقت بخیر.سوال دارم در باره سنگ گوهر شب چراغ.و چطور میشه با ازمایشهای خانگی و اشعه مادون تاحدودی ازش مطمین شد که اصله یا خیر.ممنون

    • حسن کرمی گفته:

      نمیشه. معمولا نیاز به بررسی های طیف سنجی پیشرفته (که کار هر لابراتوار معمولی در ایران نیست) جهت تعیین عناصر هست.

    • رمزی گفته:

      سلام. بنده علاقمند به شکار سنگ و شناسایی آنها هستم لطفا مرا راهنمایی کنید که چطور و از کجا شروع کنم🙏

  13. حسن گفته:

    سلام و عرض ادب
    ممنون از اطلاعات عالیتون ،من اتفاقی سایتتون رو پیدا کردم و کلی هم حال کردم چقدر به این اطلاعات نیاز داشتم ،
    دوتا سوال دارم که پاسخ بدید بی نهایت ممنون میشم”
    اول اینکه چراغ uvرو از کجا میتونم تهیه کنم و قیمتش چقدره؟
    دوم اینکه نور uv بر سنگ برلیان چه تاثیری میذاره و واکنش سنگ نسبت به این نور چطوره؟
    ممنون میشم راهنمایی کنید.

  14. مهدی گفته:

    سلام استاد بنده یک سنگ عقیق جز پیدا کردم که فلورسانس قوی داره و وقتی نور uvمیندازم تغییر رنگ میده میشه سبز فسفری

  15. منوچهر امیری گفته:

    سلام بسیار عالی
    استاد دربعضی جاها سنگ های در طبیعت دیده می شود که شبیه به جگر گوسفند هستند ودارای رنگ قهوه ای تند تا سوخته دارندواندازه ای تاپنجاه گرم دارند قدیمی ها می گویند در این محل ها مس ذوب می کردند واینها سرباره مس اند آیا درست است لطفا راهنمایی کنید این چه نوع سنگی است وچگونه بوجود میاین ممنونم

  16. میلاد گفته:

    سلام.وقت بخیر ،بنده سنگ قهوه‌ای رنگ دارم که با تابش نور ماوراء بنفش به سبز تغییر رنگ میده،میشه راهنمایی کنید که این چه سنگی هست،ممنون

  17. وحید گفته:

    سنگ های نیکل دار به چه طول موجی از فرابنفش واکنش نشون میده ؟

  18. اسماعیل گفته:

    در واقع گوهر های اصلی خاصیت فلورسانس ندارن و فقط اوپال با اشعه uvمشخص میشه که اصل هستش
    درسته؟؟

  19. Hamid گفته:

    سلام آقای کرمی
    هر سنگی ک با فرابنفش روشن بشه میشه گفت قیمتیه؟
    میخوام یه چراغ قوه بخرم شبا برم تو کویر دنبال سنگ 😅

  20. محمد گفته:

    سلام لطفا آدرس ایمیل یا کانال تلگرام یا اینستا خودتونو بهم بدید سایت عالی دارید ممنون

    • حسن کرمی گفته:

      سلام آدرس اینستاگرام سنگ شناس در فوتر سایت هست، sangshenas@

      • Nima گفته:

        درود استاد میخواستم بدونم این چراغ یووی ک گذاشتین جایی موجود هست؟ من یدونه گرفتم خیلی کوچیک. بود ولی کارایی داشت . و الان میخوام یکم بهترشو بگیرم. ولی نمیدونم از کجا

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *