مروارید های کم کیفیت جهت دستیابی به رنگهای متنوع و یا جلای بیشتر مورد بهسازی قرار میگیرند. مروارید طبیعی بافتی لایه لایه دارد، بنابراین انواع بهسازی های حرارتی و حتی بعضا شیمیایی برای آن تخریب کننده و بی اثر است. مروارید از راه بلیچینگ و کوتینگ بهسازی می شود. که در ادامه هر یک از این روشها را توضیح میدهیم.
ابتدا فرآیند بلیچینگ را برای مروارید و بیوجم ها نظیر مرجان های گوهری و عاج بررسی می کنیم:
بیوجم ها یا زیست گوهرها، گوهرهایی هستند که از موجودات زنده به دست می آیند. برخی، آنها را خارج از دنیای گوهرها می دانند، چیزی که مسلم است زیست گوهرها جزء هیچ گروهی از کانی ها نیستند ولی از گذشته های دور، زیست گوهرها همواره به عنوان گوهرهایی گرانبها و ارزشمند مورد معامله و داد ستد قرار می گرفته اند. بلیچینگ یا سفید سازی اولین بار از روش سفید کردن دندان ها الهام گرفته شد.مروارید ها در محلول هیدروژن پراکسید
محلول پراکسید هیدروژن (آب اکسیژنه) عامل رنگ زدایی و لکه گیری در زیست گوهرهاست. پراکسید هیدروژن یا آب اکسیژنه می تواند به بافت زیست گوهر ها آسیب بزند. به همین دلیل باید با فرآیند خاص، اقدام به بهسازی کرد. محلول پراکسید هیدروژن را در طی ۱۰ روز تا یک ماه به صورت نوبه ای مورد استفاده قرار دهید: به طور مثال هر روز به مدت یک ساعت زیستن گوهرها را درون پراکسید هیدروژن قرار دهید تا به رنگ مورد نظر برسید.
بهسازی مروارید به روش پوشش سطحی (Pearl Treatment by Coating)
مروارید های رنگ شده چینی
به تصویر بالا دقت بفرمایید. این رنگ ها در مروارید به روش پوشش سطحی ایجاد می شوند. روش پوشش سطحی بر روی گوهرهای دیگر هم با مواد و دماهای متفاوت و بدون محدودیت رنگ، قابل انجام است به این ترتیب که از یک عامل رنگ بخشی به صورت لایه ای نازک در سطح گوهر استفاده می شود، یعنی به هیچ عنوان رنگ ایجاد شده در بافت گوهرها نفوذ نمی کند.
ایجاد رنگ سیاه و نقره ای در مروارید با نیترات نقره صورت می گیرد در گذشته نیترات نقره در صنعت عکاسی بسیار مورد توجه بود، زیرا نیترات نقره نسبت به نور بسیار حساس است و به محض قرار گیری در معرض نور، شروع به تجزیه شدن می کند. از این رو از این خاصی ت نیترات نقره برای عکاسی های چاپی استفاده می شد.
بهسازی مروارید با نیترات نقره هم دقیقا همین فرآیند را شامل می شود.
روش اول
در این روش مرواریدها درون محلول نیترات نقره قرار می گیرند (نیترات نقره در آب قابلیت انحلال دارد) و میزان حل شدگی نیترات نقره در آب باید به حد اشباع در دمای اتاق باشد، یعنی در حدی که در دمای معمولی حدودا ۱۸ تا ۲۰ درجه، بلور های ریز نیترات نقره در آب مشخص نباشند. دقیقا مثل انحلال شکر در آب که دانه های شکر در آب پس از حل شدگی و اشباع مشخص نیستند.
انواع رنگ مروارید
مدت زمان لازم بین ۲۴ تا ۴۸ ساعت البته زمان کاملا تجربی هست و به سایز مروارید هم بستگی دارد، مرواریدهای ریز تر باید زمان کمتری در محلول قرار بگیرند. برای قرار گیری در محلول نیترات نقره تعیین کننده رنگ نهایی خواهد بود ولی چون محلول نیترات نقره یک محلول اسیدی هست از قرار گیری مروارید در این محلول به مدت طولانی اجتناب کنید.
ضمن اینکه نیترات نقره یک محلول سمی است بنابراین در طول استفاده از آن از ظرف شیشه ای درب دار استفاده کنید همچنین از دستکش و پنس های پلاستیکی و ماسک استفاده کنید. در نظر داشته باشید که نیترات نقره توسط پوست جذب می شود.
پس از قرار گیری مروارید در محلول، ظرف حاوی نیترات نقره را در معرض نور شدید، ترجیحا نور خورشید قرار دهید. به این ترتیب محلول نیترات نقره با نور خورشید واکنش می دهد و شروع به تجزیه شدن به نقره و دی اکسید نیتروژن و اکسیژن می کند. نقره برروی مروارید ها رسوب می کند و کمی هم در لایه های زیرین آن نفوذ می کند. به این ترتیب عامل رنگ سیاه و نقره ای در مروارید، رسوب نقره خواهد بود.
روش دوم بهسازی مروارید به روش کوتینگ:
tahitan pearls
اگر یک جریان الکتریکی در محلول نیترات نقره ایجاد کنیم روشی که به آن الکترولیز می گویند نقره در محل الکترود منفی شروع به رسوب گذاری می کند و به این ترتیب محلول الکترولیت نیترات نقره به اکسیژن و نقره و اکسید نیتروژن تجزیه می شود از این روش برای آبکاری جواهرات نیز استفاده می شود.
به این ترتیب، یک لایه نازک نقره ی ایجاد شده در سطح مروارید به روش کوتینگ می تواند عامل ایجاد رنگ نقره ای در مروارید باشد. به چه شکل؟ چند ولت چند آمپر؟ افرادی که آبکاری انجام داده اند یا فارغ التحصیالن رشته شیمی اطلاع دارند که برای الکترولیز یا برقکافت احتیاجی به جریان قدرتمند الکتریکی نیست. فقط یک الکترود کاتد نیاز هست و یک الکترود آند که باز هم جنس آن ها فرقی ندارد.
مرواریدها باید در محل الکترود منفی یا همان قطب منفی قرار بگیرند. تاکید می کنم که نیترات نقره یک محلول اکساینده هست. اکثر اکساینده ها سمی هستند و به هیچ عنوان نباید با پوست و اعضای بدن تماس داشته باشند، پس حتما ایمنی گفته شده را رعایت بفرمایید.
روش سوم کوتینگ برای ایجاد رنگ های دیگر در مروارید :
در طبیعت مرواریدی با رنگ مروارید موجود در تصویر نداریم.
ولی مروارید به رنگ نقره ای، طلایی، سفید و سیاه و گاهی آبی کمرنگ و صورتی بطور طبیعی یافت می شود. همانطور که در عکس مشاهده می کنید عامل رنگ بخشی یک جوهر بوده که رنگ را به طور غیر یکنواخت برروی سطح مروارید ایجاد کرده است.
برای رنگ بخشی می توان از مایع مخصوص کوتینگ که در چاپ برروی شیشه استفاده می شود و محدودیت رنگی هم ندارد استفاده کرد. به این ترتیب که مروارید ها پس از قرار گیری در مایع مخصوص کوتینگ به روش غیر مستقیم بین ۷۰ تا ۸۰ درجه و به مدت ۱ تا۶ ساعت حرارت دهی می شوند.
همانطور که در عکس بالا مشاهده میکنید فرآیند حرارت دهی غیر مستقیم در عکس کاملا واضح است.
آیا زمان کافی زمانی است که مروارید ها رنگ گرفته اند؟ بله ببینید سایز مرواریدها کاملا باهم متفاوت هست، از طرفی مروارید در این روش مثل عقیق احتیاج به جذب و نفوذ رنگ ندارد. همین که یک لایه نازک ایجاد شود، کافی است.
تذکر: برای اینکه کوتینگ در همه ی روش هایی که توضیح دادیم بهتر انجام گیرد بهتر است که هرچند دقیقه یکبار مرواریدها زیرورو شوند تا هم رنگ یکنواخت تری پیدا کنند و هم تمامی سطوح در معرض کوتینگ قرار گیرند.این رنگ ها ماندگار هستند؟ بله، البته تا زمانی که خراشیده نشوند.
بهسازی مروارید به روش پرتو تابانی (پرتوافکنی)
مروارید بهسازی شده به روش پرتوافکنی که رنگ آن از سفید به خاکستری تغییر کرده است.
همانطور که گفته شد بافت مروارید لایه لایه است: برای اینکه صدف ها در طی مدت زمانی تقریبی
ماده کلسینه سازنده ی مروارید را دوباره دور تا دور مروارید ترشح می کنند که البته طی گذر زمان باعث بزرگتر شدن مرواریدها خواهد شد. در بهسازی به روش پرتو افکنی (Pearl Treatment by Irradiation) عملیات پرتو تابانی بر روی خود مروارید که کربنات کلسیم هست تاثیری ندارد. درواقع پرتو تابانی با تاثیر گذاشتن بر هسته ی مروارید باعث تغییر رنگ آن می شود.
هسته ی مروارید معمول از دانه های ریز شن تشکیل شده و البته در مرواریدهای پرورشی این هسته، گلوله های ریز شیشه ای است. که این خود یکی از عوامل متمایز شدن مروارید های پرورشی از مرواریدهای طبیعی هست. زیرا هسته ی مرواریدهای پرورشی سنگین تر از هسته مرواریدهای طبیعی هستند بنابراین می توان با یک وزن مخصوص ساده این دو را از هم تفکیک کرد.
پرتوتابانی با تاثیر بر هسته ی مرواریدها چه طبیعی و چه پرورشی باعث رنگ بخشی به مروارید می شود. طیف رنگ بدست آمده آبی کمرنگ تا آبی پررنگ می باشد. برای پرتو تابانی به مروارید ها از پرتوهای ایکس و گاما استفاده می شود.
تذکر مهم: این روش حتما باید در لابراتورهای مجهز و تحت تدابیر ایمنی لازم انجام شود
حسن کرمی
گوهر شناسی ترکیبی از علوم آزمایشگاهی و هنر زیبایی شناختی هست. من اینجام تا شما رو با هر دو اونها یعنی "دنیای گوهرسنگها" آشنا کنم!
مروارید های کم کیفیت جهت دستیابی به رنگهای متنوع و یا جلای بیشتر مورد بهسازی قرار میگیرند. مروارید طبیعی بافتی لایه لایه دارد، بنابراین انواع بهسازی های حرارتی و حتی بعضا شیمیایی برای آن تخریب کننده و بی اثر است. مروارید از راه بلیچینگ و کوتینگ بهسازی می شود. که در ادامه هر یک از این روشها را توضیح میدهیم.
در طبیعت مرواریدی با رنگ مروارید موجود در تصویر نداریم.
ولی مروارید به رنگ نقره ای، طلایی، سفید و سیاه و گاهی آبی کمرنگ و صورتی بطور طبیعی یافت می شود. همانطور که در عکس مشاهده می کنید عامل رنگ بخشی یک جوهر بوده که رنگ را به طور غیر یکنواخت برروی سطح مروارید ایجاد کرده است.
برای رنگ بخشی می توان از مایع مخصوص کوتینگ که در چاپ برروی شیشه استفاده می شود و محدودیت رنگی هم ندارد استفاده کرد. به این ترتیب که مروارید ها پس از قرار گیری در مایع مخصوص کوتینگ به روش غیر مستقیم بین ۷۰ تا ۸۰ درجه و به مدت ۱ تا۶ ساعت حرارت دهی می شوند.
همانطور که در عکس بالا مشاهده میکنید فرآیند حرارت دهی غیر مستقیم در عکس کاملا واضح است.
آیا زمان کافی زمانی است که مروارید ها رنگ گرفته اند؟ بله ببینید سایز مرواریدها کاملا باهم متفاوت هست، از طرفی مروارید در این روش مثل عقیق احتیاج به جذب و نفوذ رنگ ندارد. همین که یک لایه نازک ایجاد شود، کافی است.
تذکر: برای اینکه کوتینگ در همه ی روش هایی که توضیح دادیم بهتر انجام گیرد بهتر است که هرچند دقیقه یکبار مرواریدها زیرورو شوند تا هم رنگ یکنواخت تری پیدا کنند و هم تمامی سطوح در معرض کوتینگ قرار گیرند.
این رنگ ها ماندگار هستند؟ بله، البته تا زمانی که خراشیده نشوند.
هسته ی مروارید معمول از دانه های ریز شن تشکیل شده و البته در مرواریدهای پرورشی این هسته، گلوله های ریز شیشه ای است. که این خود یکی از عوامل متمایز شدن مروارید های پرورشی از مرواریدهای طبیعی هست. زیرا هسته ی مرواریدهای پرورشی سنگین تر از هسته مرواریدهای طبیعی هستند بنابراین می توان با یک وزن مخصوص ساده این دو را از هم تفکیک کرد.
پرتوتابانی با تاثیر بر هسته ی مرواریدها چه طبیعی و چه پرورشی باعث رنگ بخشی به مروارید می شود. طیف رنگ بدست آمده آبی کمرنگ تا آبی پررنگ می باشد. برای پرتو تابانی به مروارید ها از پرتوهای ایکس و گاما استفاده می شود.
تذکر مهم: این روش حتما باید در لابراتورهای مجهز و تحت تدابیر ایمنی لازم انجام شود
