سوگیلیت (Sugilite) چیست؟ تاریخچه ، معادن و انواع کیفیت آن

سوگیلیت (Sugilite) یک کانی کمیاب و یک سنگ قیمتی است که بیشتر به خاطر رنگ های صورتی تا ارغوانی پر رنگ خود شناخته می شود. سوگیلیت برای اولین بار در سال 1944 کشف شد. پس از یافتن مقادیر تجاری سوگیلیت با کیفیت گوهری در معدن وسلز در آفریقای جنوبی، تا سال 1979 وارد بازار جواهرات و جواهرات نشد.

تعداد بسیار کمی از استفاده کنندگان جواهرات با سوگیلیت آشنا هستند. چرا؟ زیرا نوع گوهری این کانی کمیاب است، فقط در مقادیر کم موجود است، سابقه تجاری کوتاهی دارد و هرگز به اندازه کافی تبلیغ نشده است. نمونه های باکیفیت مورد توجه کلکسیونرهای گوهرسنگها و یا گوهرتراشان هستند.

تاریخچه

سنگ سوگیلیت اولین بار در سال 1944 در یک پاره‏ژرف‏سنگ کوچک در جزیره ایواگی، جنوب غربی ژاپن توسط زمین شناسان ژاپنی کن-ایچی سوگی (Ken-ichi Sugi) و ام. کوتسونا کشف شد. بلورهای یافت شده ریز و زرد بوده و ارزش گوهری نداشتند. آنها این کانی را شناسایی نکردند، اما بر اساس ویژگی های اپتیکی آن را به عنوان یک کانی شبیه یودالیت توصیف کردند.

در محل جزیره ایواگی، سوگیلیت در یک سینیت ائوژیرین رخ داده است و 3 تا 8 درصد حجم سنگ را تشکیل می دهد. در سال 1955، چند بلور منشوری صورتی تیره در مرکز هند یافت شد. با این حال، این سنگ قابل برش نبود. در سال 1975، یک مته نمونه بردار از یک معدن منگنز در نزدیکی هوتازل، آفریقای جنوبی، رگه نازکی از سوژیلیت را نشان داد.

این سنگ دارای مقدار کافی منگنز بود که به آن رنگ ارغوانی تیره می داد. این ذخایر کوچک اما قابل توجه، به اولین منبع سوگیلیت با کیفیت جواهر تبدیل شد و پیوند معروف این گوهر را با رنگ ارغوانی آغاز کرد. (برخی از نمونه ها می توانند به رنگ آمیتیست مانند نزدیک شوند). در سال 1976، نوبوهید موراکامی و دیگران اولین شرح مفصلی از شیمی و ساختار این کانی را منتشر کردند. آنها پس از مرگ این کانی معدنی را به افتخار کن ایچی سوگی (1901-1948) “سوگلیت” نامیدند.

مشخصات سنگ سوگیلیت

سوگیلیت یک کانی معدنی لیتیوم سیلیکات سدیم پتاسیم است. مقادیر کمی منگنز رنگ صورتی تا ارغوانی را تولید می کند. ترکیب سوگیلیت متغیر است زیرا آهن، منگنز و آلومینیوم می توانند جایگزین یکدیگر شوند. این باعث می شود که رنگ و سایر ویژگی های سوگیلیت متغیر باشد. حرارت دهی ممکن است رنگ نوع تیره آن را روشن تر سازد.

تراش

دامله ها، مهره ها و مجسمه های کوچک رایج ترین اقلامی هستند که از سوگیلیت ساخته می شوند. با سختی 5.5 تا 6.5 در مقیاس موس، سوگیلیت به بهترین وجه در آویزها، گوشواره ها، سنجاق سینه ها و سایر مواردی که در معرض سایش یا ضربه نیستند استفاده می شود. هنگامی که در انگشترها و دستبندها استفاده می شود، سوگیلیت باید در پایه ای باشد که از آسیب حفاظت شود و صاحب آن باید از این واقعیت آگاه باشد که این یک گوهر شکننده است.

بهترین قطعات سوگیلیت سفت معمولاً در جواهراتی زیبا یافت می شود. با این حال، مقادیر فزاینده ای از سوگیلیت در جواهرات بومی نقره‌ استرلینگ و فیروزه که در جنوب غربی ایالات متحده محبوب هستند، ظاهر می شود. اغلب در طرح های خاتم کاری و به عنوان سنگ های ثانویه کوچک استفاده می شود.

قطعات سوگیلیت که برای برش خیلی کوچک هستند یا کمتر از ارزش تراش دارند، اغلب خرد می شوند، با رزین مخلوط می شوند و به صورت بلوک ریخته می شوند. سپس بلوک ها را به صورت اسلب برش می دهند و برای تراش مهره ها و نگین های دامله استفاده می کنند. در مورد فیروزه نیز با فرآیندی مشابه ساخته می شوند.

معادن سوگیلیت

سنگ سوگیلیت تنها در چند مکان در سراسر جهان رخ می دهد. تولید سوگیلیت با کیفیت گوهری تنها در مقادیر قابل توجهی از ذخایر منگنز چینه‌سان در آفریقای جنوبی رخ می دهد. همچنین سوگیلیت در مقادیر کم به عنوان کانی اولیه در سنگ های آذرین و به عنوان کانی ثانویه در سنگ مرمر یافت می شود.

ذخاير منگنز مشابه آفريقاي جنوبی در ساير كشورها (هند، برزيل، غنا ، استرالیا، کانادا، تاجیکستان) وجود دارد، اما هيچ يك از اين منابع به عنوان توليد كننده تجاری سوژيليت شناخته شده نيستند. سوگیلیت در نزدیکی Mont St. Hilaire، کانادا یافت می شود. فاگیونا، ایتالیا؛ نیو ساوت ولز، استرالیا و ایالت مادایا پرادش در مرکز هند از دیگر منابع آن هستند.

در سال 1979، ذخایر عظیمی حدود 10-20 تن در نزدیکی هوتازل آفریقای جنوبی پیدا شد.  متأسفانه 3200 فوت زیر زمین قرار دارد. ترکیب چالش فنی استخراج مواد و تقاضای محدود برای سوژیلیت به این معنی است که بسیاری از آن زیرزمینی باقی می مانند. نیمی از ذخایر ممکن است اوپک و رنگ انگوری ژله ای از سوگلیت های شناخته شده با کیفیت گوهری داشته باشد. با این حال، درصد بسیار کمی، شاید 0.1٪، ممکن است مات باشد. این سنگ که به عنوان “ژل سوگیلیت” شناخته می شود بسیار کمیاب و بسیار ارزشمند است.

نام های تجاری

امروزه بیشتر سوگیلیت هایی که به عنوان نمونه های راف گوهری یا کلکسیونی وارد بازار می شوند، از چند معدن در میدان منگنز کالاهاری، استان کیپ شمالی، آفریقای جنوبی هستند. مواد گوهری از معدن وسلز (Wessels) تحت نام های مختلفی از جمله Lavulite و Royal Azel به بازار عرضه شده است.

موادی که بیشتر رنگ اسطوخودوس دارند تا بنفش ، گاهی اوقات “رویال لاوولیت Royal Lavulite” نامیده می شود. هوتازل، آفریقای جنوبی الهام‌بخش نام‌هایی مانند رویال آزل و رویال لازل است. خود معدن Wessels نیز نام “Wesselite” را الهام گرفته است. گاها نام « Cybelene» نیز به برخی سوگیلیت‌ها داده می‌شود که شاید اشاره به الهه کیبل و آتیس و ارتباط آن با گل بنفشه داشته باشد.

بدل سوگیلیت

بدل و مواد کامپوزیت ساخته شده تحت نام سوگیلیت در بازار به وفور یافت می شود. این اقلام اغلب بدون افشا به مشتری فروخته می شوند. بسیاری از سوگلیت های تقلیدی نیز به عنوان “مصنوعی” برچسب گذاری شده اند. این احتمال وجود دارد که فروشندگان از آنچه می فروشند بی اطلاع باشند.

این دو مهره، 6.96 قیراط (سمت چپ) و 2.25 قیراط (راست)، به عنوان سرپانتین رنگ شده شناسایی شدند. Photo by Diego Sanchez. GIA: Gems & Gemology, Summer 2019, Vol. 55, No. 2

موسسه گوهرشناسی آمریکا گزارش می دهد که مرمر رنگ شده و کوارتزیت رنگ شده به عنوان بدل سوگیلیت استفاده شده است. GIA همچنین در مورد مهره های بنفش که بدل متقاعد کننده ای از سوگلیت بودند گزارش داد. آزمایش پیشرفته مهره ها نشان داد که آنها از سرپانتین رنگ شده ساخته شده اند . این گوهر سنتتیک ندارد.

ارزشگذاری سنگ سوگیلیت

در خارج از آسیا، خریداران جواهرات خاص علاقه زیادی به سوگلیت ها نشان نداده اند. شاید استفاده‌کنندگان جوان‌تر در آمریکای شمالی و سایر نقاط جهان، رنگ برجسته و چشمگیر این سنگ را جذاب‌تر بدانند. البته نادر بودن آن ممکن است برای کلکسیونرها جذاب باشد.

مهمترین عامل در درجه بندی سوگیلیت رنگ است. پررنگ ترین رنگ، بالاترین گرید را دریافت می کند. ظاهر خالدار تحت بررسی موشکافانه بر ارزش کلی تأثیر نمی گذارد، مشروط بر اینکه رنگ کلی پررنگ باقی بماند. با این حال، مناطق روشن تر مخلوط با بنفش تیره ارزش را کاهش می دهد. سوگیلیت در اندازه های نسبتا بزرگ موجود است. سنگهای بیش از ده قیراط رایج هستند و هیچ ارزش اضافی برای هر قیراط دریافت نمی کنند.

سوگیلیت شفاف هنوز به مقدار کافی برای تعیین ارزش بازار در دسترس نیست. بسیاری از موادی که “سوگیلیت” نامیده می شود و برای ساخت جواهرات استفاده می شود، مخلوطی طبیعی از سوگیلیت و سایر مواد معدنی است که گاهی اوقات سوگیلیت یک قسمت جزئی است. در صخره های نزدیک جایی که سوگیلیت یافت می شود، گاهی اوقات کلسدونی ارغوانی با ذرات معلق سوگیلیت یافت می شود. این سنگ می تواند زیبا باشد و شبیه جم سیلیکا است.

راهنمای خرید

شخصی که علاقه مند به خرید جواهرات سوگیلیت است باید با آن آشنایی کامل داشته باشد. شرایطی که ممکن است با آن مواجه شوید در زیر ذکر شده است:

1) سوگیلیت طبیعی: اگر نمونه ای که دیدید سوگیلیت طبیعی باکیفیت باشد، سنگهای تراش خورده آن معمولا با بالاترین قیمت به فروش می رسند و رنگ جذاب و یکنواختی ، فاکتور مهمی در ارزش گذاری آن است.

2) مخلوطی طبیعی از سوگیلیت و سایر مواد معدنی: اگر با چنین موری مواجه شدید، این نوع مواد می توانند جذاب و مطلوب باشند. رنگ، طرح و ظاهر آنها فاکتور مهمی در ارزش‌گذاری آنها هستند، اما این نمونه ها با قیمت کمتری نسبت به سوگیلیت هایی که یک دست و بدون ناخالصی هستند ، به فروش می رسند.

3) کامپوزیت ساخته شده توسط انسان از سوگیلیت خرد شده و رزین (بلاک سوگیلیت): این نمونه های ساختگی اگرچه جذاب هستند ، ولی با قیمت های بسیار پایین تری نسبت به سوگیلیت های طبیعی با رنگ و ظاهر مشابه به فروش می رسند. اگر سوگیلیت را دوست دارید، اگر ظاهر قطعه را دوست دارید، و اگر از کالایی که از سوگیلیت خرد شده به هم چسبیده با رزین ساخته شده است و احتمالاً توسط سازنده، رنگ آن تقویت شده است، مشکلی ندارید، می توانید آن را بخرید.

برخی از خریداران مطلقاً این مواد را نمی خواهند. آنها خواهان سوگیلیت طبیعی هستند. اما، اگر این محصول را دوست داشته باشید و فروشنده شما چیزی را که می‌خرید را فاش کند، هیچ اشکالی ندارد. متأسفانه، برخی از فروشندگان این کامپوزیت را به عنوان “sugilite” برچسب گذاری می کنند و نمی دانند یا نمی خواهند که ماهیت واقعی آن را افشا کنند.

4) یک سنگ طبیعی که سوگیلیت نیست، بلکه رنگ شده و به شکل سوگیلیت (بدل) تبدیل شده است: در این مقاله به گزارش‌هایی از GIA در مورد افرادی که سنگ مرمر، سرپانتین و کوارتزیت را با رنگ کردن شبیه به سوگیلیت می‌کنند، اشاره می‌کند. خرید اینها اشکالی ندارد به شرطی که بدانید سوگیلیت نمی خرید و فروشنده به شما این مسئله را بازگو کند.

5) بدل کاملا مصنوعی سوگیلیت: یک ماده ساخته شده توسط انسان که حاوی سوگیلیت نیست. این ماده ساخته دست بشر است که با هدف شبیه بودن به سوگیلیت تولید می شود. این می تواند از سرامیک، پلاستیک، شیشه یا مواد دیگر ساخته شود. این یک سوگلیت بدلی است که باید با قیمت بسیار بسیار پایین‌تری نسبت به اقلام مشابه از دسته‌های بالا به فروش برسد. هیچ چیز طبیعی در این ماده وجود ندارد، اما اگر آن را دوست دارید، خرید آن ایرادی ندارد. مشکل زمانی رخ می دهد که فروشنده نتواند فاش کند که این یک بدل ساخته دست بشر است و صرفاً آن را به عنوان “سوگیلایت” تبلیغ می کند.

با احتیاط خرید کنید. تنها بر اساس «بینایی»، تشخیص تفاوت بین موارد بالا گاها می تواند دشوار باشد. بسیاری از موارد با تست غوطه وری در استن به مدت 20 دقیقه و سایش آن با پنبه می تواند آثار رنگ شده نمایان کند. میکروسکوپ، طیف‌سنجی، تعیین وزن مخصوص، و آزمایش ضریب شکست می‌تواند به جداسازی سوگیلیت از بسیاری از موارد مشابه کمک کند. اگر پول زیادی برای یک سنگ سوگلیت خرج می کنید، باید هویت آن توسط آزمایشگاه گوهرشناسی تایید شود.