سنگ چشم ببر چیست؟ خواص سنگ چشم ببر و بررسی انواع آن

سنگ چشم ببر سنگی متامورفیک و با سختی 6.5 – 7 (Mohs) با نوارهای راه راه طلایی تا قهوه ای است که از نظر دیداری سبب پدیده بازتاب نوری چاتویانسی از نوع چشم ببری در آن می شود. خواص سنگ چشم ببر از نظر فیزیکی شامل جلای ابریشمی و مات، بدون فلورسانس و با فرم شکستگی رشته ای با سیستم کریستالی هگزاگونال (تری گونال) و وزن مخصوص 2.71 – 2.64 می باشد.

سنگ چشم ببر (Tiger’s eye) چیست و چگونه تشکیل میشود؟

سنگ چشم ببر شکل ریخت واره ای از کوارتز (pseudomorphs) است که از جایگزینی آزبست کروسیدولیت با رنگ آبی – خاکستری به جای کوارتز بوجود می آید. کروسیدولیت یک نوع آزبست یا پنبه کوهی و از تجمع رشته های فیبری شکلی است که در مجموعه سازند آهن تشکیل و با موقعیت موجی شکل خود و انعکاس نور روی این فیبرها سبب پدیده چاتویانسی یا همان بازتاب نوری خاص در چشم ببر می شود.

https://www.youtube.com/watch?v=EBKpgygPYWA

سنگ چشم ببر تقریبا در اکثر نقاط کره زمین وجود دارد. اگرچه مهمترین منابع آن تایلند و آفریقای جنوبی است زیرا کیفیت آنها بسیار استثنایی است. علاوه بر آنها هند، استرالیا، نامبیا، کانادا، برزیل، برمه، چین و اسپانیا از دیگر ذخایر این سنگ در جهان می باشند.

انواع رنگهای سنگ چشم ببر

چشم ببر می تواند با باندهایی با رنگهای طلایی تا زرد، قهوه ای – قرمز یا خاکستری براق هماتیتی را شامل شود. چشم ببر می تواند به شکل راه راه، لایه ای و یا الگو یافت شود و این رنگها هر کدام زیبایی خاصی به آن می دهند. حین تشکیل این سنگ و فرآیند جایگزینی، اکسید آهن و هیدروکسیدهای همراه با کروسیدولیت که عامل رنگ سنگ چشم ببر می باشند سبب متلاشی کردن و لکه هایی رو کوارتز شده که رنگهای زرد طلایی تا قهوه ای (اکسید آهن) چشم ببر را برای ما فراهم می کند. البته در پدیده بازتاب نور چشم گربه ،نوارهای رنگی هنگامی که فقط هیدروکسید روی فیبرهای کروسیدولیت باشد از بین می روند که این یک امر عادی حین تشکیل سنگهایی با شکل معدنی جایگزینی (کاذب) می باشد.

تراش سنگ چشم ببر

برای اینکه پدیده چاتویانسی یا چشم گربه این سنگ به خوبی پدیدار شود باید بصورت جهت دار تراش و موازی با طول فیبرهای درونی این سنگ انجام شود. درنتیجه هنگامی که بصورت عمودی یا خلاف اکثریت فیبرهای چشم ببر آن را تراش دهید ممکن است نتیجه کار یک سنگ قهوه ای تیره متمایل به سیاه بی جان و بدون پدیده چاتویانسی باشد! این رشته های فیبر مانند باریک می توانند تا 2 اینچ نیز باشند. اغلب دارای ضخامت 0.001 میلیمتر تا 0.000039 اینچ هستند و گاهی آنقدر سر راست نیستند که بتوان از آنها یک تراش خوب برای نشان دادن چاتویانسی آن داشت. به طور کلی ازسنگ چشم ببر در تسبیح، مهره، آویز و مدال، انگشتر و بخصوص دستبند استفاده و همچنین از آن در ساخت اشیا کلکسیونی استفاده می شود.

روش تشخیص سنگ چشم ببر اصل و طبیعی چگونه است؟

این سنگ از طریق تست رنگ و ماندگاری آن قابل شناسایی است. سختی سنگ چشم ببر طبیعی بین 6.5 – 7 است بنابراین می تواند روی شیشه خش پایدار بیندازد بدون اینکه روی خودش خش وارد شود. شاید این روشی باشد که تفاوتش با پلاستیک حداقل مشخص شود. البته این یک تست تخریبی است و باید مواظب باشید حین انجام آن سنگ شما آسیب نبیند. راه حل بعدی تشخیص ، انعکاس نوری خاص چشم ببر یا چاتویانسی است . همچنین مهمترین ترکیب رنگ چشم ببر، طلایی تا قهوه ای شکلاتی و تیره است که ناشی از ترکیبات سیلیکن دی اکسید می باشد. راه های اصولی تر برای تشخیص سنگ چشم ببر می تواند تعیین وزن مخصوص سنگ باشد.

خوشبختانه سنگ چشم ببر به دلیل ارزان بودن، نمونه سنتتیک و آزمایشگاهی نداشته و نمونه های بدل چشم ببر معمولا پلاستیک فشرده و یا رنگ مصنوعی روی سنگهای مشابه از جنس کالسدونی هستند که از نظر بازی نور راه راه موازی آن می توان تفاوت را تشخیص داد.

چشم ببر قرمز و بهسازی آن

ممکن است در بازار نمونه هایی از نوع کمتر رایج قرمز چشم ببر دیده باشید که با نام چشم ببر قرمز یا چشم گاو نر (Bulls eye) معروفند. اغلب آنها به روش حرارت دهی به این رنگ درآمده اند. در این روش ابتدا جهت جلوگیری از شک حرارتی، سنگ  را در درون کوره خنک گذاشته و هر ساعت به آن 50 درجه فارنهایت اضافه می کنند تا به 400 درجه فارنهایت رسیده و سپس آن را به آرامی خنک می کنند. روشهای دیگری نیز برای بهسازی چشم ببر وجود دارد. بخصوص در مورد تبدیل آن به سنگ پیترسیت که با پرکردن و تزریق چسب یا واکس درون ترکها در مراحل پایانی پولیش استفاده می شود.

مدت زیادی پس از کشف چشم ببر نگذشت که تراشکاران معروف ایدار-اوبراشتاین با استفاده از روش هیدروکلریک اسید و اگزالیک اسید رنگ سنگهای تیره چشم ببر را کمرنگ، روشن تر، شفاف تر و متمایل به زرد کنند. پس از اینکه به خوبی آنرا تراش دادند نتیجه کار بسیار شبیه “چشم گربه” از انواع کمیاب کریزوبریل بود. البته تفاوتشان را یک گوهرشناس به راحتی می توانست بفهمد.

سنگ آهن ببری (چشم ببر ماتریکس – Tiger iron)

سنگ آهن ببری یا چشم ببر ماتریکسی نوعی کوارتز – زغال سنگ قهوه ای با فرمول شیمیایی SiO2 + Fe2O3 است بنابراین اکسید آهن در آن وجود دارد. این سنگ از ترکیب لایه های طلایی چشم ببر، جاسپر سرخ و سرشار از آهن که خطوط خاکستری فلزی هماتیت هستند تشکیل شده است که در جواهرات و اشیا کلکسیونی از محبوبیت بالایی برخورداراند. استرالیا، برزیل، انگلیس، مکزیک و اطراف دریاچه سوپریور از مناطق مهم این سنگ آهن ببری می باشند. این نوع بخصوص در نمونه های قرمز آن و بدون رگه چشم ببر زرد درواقع جاسپیلیت بوده و زیر مجموعه چشم ببر نمی باشد.

مارامابا (Marra Mamba) کمیاب ترین نوع سنگ چشم ببر

در غرب استرالیا منطقه Pilbara یک نمونه چشم ببر کمیاب یافت می شود که به نام مارامامبا “Marra Mamba” مشهور است که کلکسیونر ها به دنبال آن هستند. این سنگ نوع فشرده شده سنگ آهن ببری میباشد که ناشی از فرآیندهای زمین شناختی در 200 میلیون سال پیش است.

چشم ببر مارامامبا می تواند دارای لایه سفید کوارتز (SiO2)، زرد (گوتیت + Fe2O3)، قرمز (هماتیت Fe2O3)، آبی (کانی Riebeckite)، سبز (ترکیب کانی گوتیت و Riebeckite) و سیاه (هماتیت و مگنتیت) باشد! این سنگ چندین سال از این منطقه (فقط دو معدن) استخراج می شد و امروزه مارامامباهای اصل بسیار اندکی وجود دارد. در برخی ذخایر جدید مارامامبا برداشت می شود ولی مانند ذخایر اولیه کیفیت لازم و پدیده چاتویانسی و تنوع رنگ را ندارند.

خواص سنگ چشم ببر در باورهای باستانی

در گذشته از خواص ماورایی چشم ببر جهت دفع چشم زخم و سو نیت و سنگی برای خوشبختی استفاده میشد. در اسطوره شناسی مشرق زمین این سنگ با ببر سحرآمیز “پادشاه حیوانات” مرتبط است. سربازان رومی در جنگ قطعه ای از چشم ببر را با خود حمل می کردند تا به آنها شجاعت داده و شمشیر دشمن را منحرف کند. در مصر باستان از آنجا که سنگ چشم ببر دارای لایه های طلایی و قهوه ای بود به عنوان پیش کشی برای خدای خورشید (RA) و خدای زمین (Geb) استفاده میشد. آنها همچین سنگی درخشنده در چشمان بت های خدایانشان قرار میدادند تا جلوه ای از بینش الهی را نشان دهد.

در باورهای چین باستان از این سنگ به عنوان گوهری برای احیا و دوباره بازسازی انرژی یین و یانگ استفاده میشد. یین و یانگ نمادی از مفهوم یگانگی متضادها است و آن را احتمالا با علامت سیاه و سفید دیده اید. در آفریقا سنگ چشم ببر به عنوان معامله ای خوب با ودو (voodoo)؛ جادوگر سیاهان استفاده میشد. گفته شده این کانی جهت تشخیص قابل اطمینان بودن افراد استفاده و در پایان روز حیله گری ها را آشکار می سازد!

خواص سنگ چشم ببر در چاکرا درمانی

چشم ببر دارای عنصر آتش و زمین و چاکرای ناف (سوم)، خلاقیت و اندام جنسی (چاکرای دوم) و ریشه (اول) را تحت تاثیر ارتعاشات خود قرار میدهد. این سنگ موجب القای تعادل، نیروی حیات و خلاقیت و وضوح می شود. این سنگ چاکراهای پایینی را فعال و یکپارچه می نماید که به دنبال آن اعمال فرد بر اساس طیف کامل استقامت، خلاقیت و نیت روشن را بیابد. چشم ببر سنگ خورشیدی سرزندگی، عملی بودن و عملکرد جسمانی است و با حمایت از تعادل هورمونی موجب ارتقای سرزندگی عمومی فرد می شود. این سنگ می تواند به فرد بر غلبه بر خستگی و بی رغبتی استقامت ببخشد و به بدن انرژی می دهد تا الزامات و احکام اراده را اجرا کند. همچنین خواص سنگ چشم ببر موجب تسهیل احساسی با دیگران (از هر نوع باور و یا مذهب) می شود.