☠ سنگهایی که میتوانند برای شما مضر باشند! جدول سمی بودن سنگهای قیمتی

چندی پیش شنیده بودم یکی از تراشکارها سنگ زونیت که در ایران نیز فراوان پیدا میشود داشته است و فرزندش ظاهرا خود سنگ یا گرد و خاک ناشی از تراش سنگ را وارد کرده که در نتیجه آن دچار مسمومیت شدید شده است. به همین دلیل تصمیم گرفتم جدول مضرات سنگه ای قیمتی از نظر سمی بودن و یا نبودن را قرار دهم تا شاید از بروز مشکلاتی این چنینی که قابل پیشگیری هستند جلوگیری به عمل آید. علاقمندان گوهرسنگها بخصوص گوهرتراشان باید در خصوص سمی بودن سنگهای قیمتی در سه حالت: در دست داشتن، برش یا تراش، بلعیدن یا قورت دادن آن اطلاع داشته باشند. در جدول زیر اطلاعات بیش از 280 سنگ مختلف بر اساس ترکیبات یا پتانسیل زیست کنش رو و پیشامد هایی که موجب مسومیت میشوند وجود دارد. اما قبل از آن ابتدا سه حالت مختلف را توضیحی کوتاه بدهیم:

خطر سنگهای قیمتی سمی هنگام در دست گرفتن

اکثر کانی های معدنی برای در دست گرفتن ایمن هستند به جز رادیواکتیویته موادی شامل اورانیوم و توریم که باید با دستگاه شمارشگر گایلر قبل از در دست گرفتن بررسی شوند. همچنین گوهرسنگهایی که در آب قابل حل میباشند نیز احتیاط بیشتری نیاز دارند. در حالی که فلزات سنگین در هر غلظتی اثرات مضری دارند، برخی مواد دیگر خیلی کمتر سمی هستند.

مضرات سنگ های معدنی هنگام تراش

گوهرتراش ها هنگام تراش سنگهای قیمتی باید حتما درباره کانی مورد نظر اطلاع داشته باشند. تنفس و یا وارد شدن اتفاقی تیکه ای از سنگ در بدن میتواند برای سلامتی مضر باشد. به عنوان مثال تنفس آزبست یا سیلیکا میتواند برای بدن سمی باشد. درنتیجه نیازمند ماسک مخصوص، تهویه و سایر مواردی است که این خطرات را کاهش دهند.

مضرات سنگ های قیمتی از طریق خوردن عمدی

کسانی که کار سنگ درمانی هستند باید در مورد قرار دادن سنگهایی با پتانسیل سمی بودن در دهان خودداری کنند. موضوع اینجاست که برخی کانی های معدنی در حالت عادی سمی نیستند ولی واکنش خطرناک آنها با اسید معده میتوانند گاز هیدروفلوریک اسید (HF) و یا هیدروژن سولفید (H2S) تولید کند. بنابراین از قورت دادن سنگهایی با درجه مسموم کنندگی بالا به شدت پرهیز نمایید.

خطر کانی هایی که با پرتوتابی بهسازی می شوند (Irradiated Gemstones)

فرایند تابش می تواند گوهرها را کمی رادیواکتیو کند. به همین دلیل است که کمیسیون سازماندهی هسته ای ایالات متحده توزیع اولیه این سنگ های قیمتی را سازماندهی می کند. این توصیه برای تولید کنندگان این است که سنگها را معمولاً برای چند ماه کنار بگذارید تا هرگونه رادیواکتیویته فروکاست شود. طبق مجوز داده شده، یک توزیع کننده باید قبل از عرضه سنگ ها به بازار ، بررسی های رادیولوژیکی انجام دهد. این کنکاش‌های پیچیده اطمینان می دهد که هیچ جواهری به مردم فروخته نخواهد شد مگر اینکه میزان رادیواکتیویته زیر سطحی باشد که می تواند خطرات سلامتی را به همراه داشته باشد. جواهرات بهسازی شده به روش پرتوتابی درصورتی که خلاف روش استاندارد بهسازی شوند ممکن است خطرناک بوده و میتوانند به اصطلاح اثرات رادیواکتیویته را ادامه می دهند. به گزارش سازمان NRC تا کنون هیچ منبع یا گزارشی از اینکه کسی با استفاده کردن گوهرهای پردتودهی شده مشکلی پیدا کند گزارش نشده است. در این روش:

• توپاز سفید تبدیل به بلو توپاز می شود
• الماس سفید تبدیل به سبز و آبی می شود
• مروارید رنگ روشن تبدیل به خاکستری و آبی می شود
• کوارتز تبدیل به اسموکی، زرد، سبز و آمیتیست می شود
• تورمالین های بی رنگ به زرد، قرمز، قهوه ای و صورتی رنگ تبدیل میشوند.

پرتوتابی باعث فعال شدن بعضی از پیگمنت ها و فازهای داخلی کانی ها شده و جواهراتی که در معرض پرتوتابی نوترونی قرار گرفته اند می توانند تا یک دوره زمانی این آثار را در خود داشته باشند. سنگهای بهسازی شده با تابش گاما نمی توانند رادیواکتیویته باشند. سنگهای بهسازی شده با پرتوتابی الکترونی معمولا باید یک دوره بعد از خروج از رآکتور نگهداری شوند تا جهت استفاده مطمن شوند مثلاً برای توپاز چند ماه طول می کشد. در این میان سنگهای بهسازی شده با فرایند نوترونی خطرناک تر هستند و از بین رفتن ای اثرات چندین ماه ۱۲ تا ۲۴ ماه طول می کشد. بنابراین قبل از خرید و نگهداری سنگ های طبیعی بصورت راف و کلکسیونی از نوع سنگ و کانی های تشکیل دهنده اطلاع کسب کنید و شرایط نگهداری رو مطلع شوید. لازم به ذکر است امروزه و طبق قوانین ایجاد شده تقریبا کلیه گوهرها (مانند توپاز آبی) با پروسه استاندارد تعیین شده پرتودهی بهسازی شده و بعد از ورود به بازار هیچ خطر یا مشکلی بری استفاده ندارند. اگر قرار به خط پرتودهی می بود، خود بهساز کننده اول از همه در خطر می بود!

جدول میزان سمی بودن سنگهای قیمتی

این جدول بر اساس gemstone toxicity table ترجمه و قرار داده شده است.